Krisian eta larrialdian ere umorea ezinbestekoa delako: Donostiaren turistifikazioa eta bere ondorioak salatzeko MEME LEHIAKETA.
Animatu, sortu eta parte hartu!
#TURISMEME
Donostiaren turistifikazioa salatzeko meme lehiaketa
Egilea: bizilagunekin
Irailak 27: Turismoaren Nazioarteko Eguna
Hondamendia baino lehen eredua aldatu dezagun. Donostia desazkunde turistikorantz. Orain dugu aukera.
KONZENTRAZIOA ZINEMALDIAN WOODY ALLENEN FILMAREN AURKEZPENEAN:
Donostiarrak ez gara figuranteak gure hirian!
Zinema munduan ibilbide garrantzitsua egin duen pertsona batek ez gaitu itsutzeraino liluratuko. Gure bizitzetako aktore protagonistak izateko determinazio osoa daukagu. Ez dugu onartzen gure hiriarekin egiten ari direna. Elkarrekin aurre egingo diegu hiria negozio bat bezala erabili nahi dutenei.
Donostia turistifikazio prozesu azkar eta bortitzean daramate agintari publikoek. Turista eta inbertsoreak hirira erakarri nahiaren atzean, prozesu honen bidez etekin ekonomiko erraldoiak lortzen dituztenak daude. Bitartean, herritarron gehiengoak gero eta zailagoa daukagu Donostian bizitzea: etxebizitzaren prezioa, lan-merkatu prekarizatua, kontsumo prezioen igoera…
Hiri-marka eta kulturaren merkantilizazioak helburu komertzial partikularrei erantzuten diete hiri honetan. Helburu horren mesedetan datorren orori alfonbra gorria jartzen zaio, bertako bizilagunon bizi-baldintzen gainetik pasa behar badira ere.
Eskatzen dugu:
Woody Allen eta Mediaprorekin egindako tratuak eta pelikula grabatzeko erakunde publikoetatik eskainitako zerbitzu eta laguntza oro gardentasun osoz argitzeko. Honek enkarguzko makro iragarki baten itxura handiegia dauka.
Ez baliatzeko filma Donostia parke tematiko gisa karakterizatzeko eta jarduera turistikoaren sustapenerako. Hirian desazkunde turistikoaren norabidean kokatzeko momentua da. Donostia ez da dekoratu bat eta donostiarrak ez gara figuranteak.
BizilaLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko donostiarren plataforma
Ernai gazte antolakundea
HOTELAK STOP. TURISTIFIKAZIOA GELDITU.
Gaur egun bizi dugun egoera ikusita, BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko donostiarren plataformak hainbat gai mahaigaineratu nahi ditu ekintza aldarrikatzaileen bidez.
BATETIK, Donostian azken urteetan hotelen ugaritze neurrigabea eman dela salatu nahi dugu. Azken bost urteetan 35 hotel baino gehiagoren lizentziak onartu edota zabaldu dira hirian. Bereziki deigarria da hiriaren Erdialdean baimendutakoen zerrenda luzea eta auzo turistifikatuenetan (Parte Zaharra, Gros) bide horretatik jarraitzea. Azpimarratzekoa da Gipuzkoako Gotzaindegiak eta bestelako kongregazio erlijiosoak jokatzen ari diren papera. Bere jabetzekin espekulatzen eta hiriaren turistifikazioaren aldeko indar boteretsu gisa dihardute.
BIGARRENIK, COVID-19aren larrialdiak gizartean eragindako astinduak, besteak beste, Donostiako hiri ereduaz hausnartu eta aldaketak emateko beharra azaleratu du. Orain dugu aukera norabide okerrak zuzentzeko.
- Hotel berriak eraikitzeko baimenak emateari utzi, lanetan dauden hotelen eraikuntzak beste erabilera batzuetara bideratu eta epe-luzera, negozioek itxi ahala, hirian eskaintzen diren ohe kopurua murriztu behar da.
- Etxebizitza larrialdia bizi dugu. Heldu den krisi ekonomikoak espekulazioak puztutako alokairu eta hipotekak ordaintzeko ezintasunean utz ditzake milaka donostiar. Gainera, etxe beharrean dauden herritarrak beren hiritik kanporatzea etengabea da. Gaia lehen lerrora ekarri eta arazoari behingoz buelta emateko neurri ausartak hartzeko unea da.
- Hiriaren ekonomia turismo jardueran oinarritzea ez da zentzuzkoa. Nazioarteko mugikortasunak eta kanpo faktoreek hainbeste baldintzatzen duten jarduera hau, balio erantsi eskasekoa da. Beste jarduera ekonomiko batzuk indartuz saihestu behar da monolaborantza turistikoa.
- Kalitatezko enplegua sortzeko gai diren tokiko beharrizanetara loturiko sektoreak indartzeko aukera irekitzen zaigu orain. Ezinbestekoa da langileak alor alternatiboetan birkokatzeko formakuntzan inbertitzea. Turismoaren desazkunderako bide hau hartu ezean kaleratzeen zerrenda handitu baino ez da egingo.
- Eztabaida zabaltzeko unea da. Turismo-ereduari dagokionez norabide posible bakarra etengabeko hazkundea denaren ideia baztertu eta donostiar ororen bizitzan hainbesteko eragina duen jardueraren inguruan guztiok parte hartu eta erabakitzeko moduko eztabaida soziala bideratu behar da.
HIRUGARRENIK, donostiarrei deia zabaldu nahi diegu: hiri honetan bizi garenok bertan ahalik eta ondoen BIZI ahal izateko, asko dago jokoan bizi dugun garaian. Bakoitzaren arazoak eta oztopoak bezala ikusten ditugunak, arazo kolektiboen ondorio dira sarri. Horregatik elkar LAGUNtzea da horiei erantzuteko bide bakarra. Hitz egin dezagun Donostian gertatzen ari denaz, bilatu ditzagun donostiarrok behar ditugun irtenbideak eta EKIN dezagun batera turistifikazioaren aurka eta desazkunde turistikoaren alde.
https://irutxulo.hitza.eus/2020/09/01/donostiaren-turistifikazioa-salatzeko-aldarrikapen-ekintza-egin-du-bizilagunekin-plataformak
Turismoaren monolaborantza, hotelen ernaldia eta egungo zaplaztekoa
EIHAR EGAÑA – BIZILAGUNEKIN. DESAZKUNDE TURISTIKOAREN ALDEKO DONOSTIARREN PLATAFORMA
Donostiak bizi duen turismo jardueren gorakada geldiezinaren erakusgarri, azken urteotan etengabe areagotu dira hotelen eraikuntza edota irekiera berrien albisteak gure hirian. Donostian, azken lau urteetan 35 hotel baino gehiago onartu edota zabaldu dira, hiriko ohe eskaintza erritmo neurrigabean puztuz. Gainera, hiria pairatzen ari den ohe eskaintzaren gorakada are eta nabarmenagoa da, hotel jarduerez gain, etxebizitza turistikoen kontrolik gabeko hazkundea ere gogoan izan behar baita. Hotelen hedapenari erreparatuz gero, agerikoa da bereziki hiriko eremu turistikoenetan kontzentratzen dela (Kale nagusia, Frantzia pasealekua, Mirakontxa, Zabaleta, Matia, San Bartolome, adibidez). Hala ere, aipatutako hazkundeak, hotel jarduera udalerri osoan barrena zabaltzea eragin du (Ulia edo Aieteko ekimenak horren adierazgarri).
Negozioen jabetza eta kudeaketa ezaugarriei dagokienez ere aldaketak izan dira. Hiriko ohiko ereduei (familia hotelak edota tokiko kapital jabeek sustaturikoak), beste era bateko agente eta egiturak batu zaizkie orain. Horien artean aipa daitezke Donostiako gotzaindegia, nazioarteko kate handiak edota inbertsio funtsak, besteak beste. Argi dago, Donostia gainbalioa sortzeko negozio eremu paregabetzat sumatzen dutela hainbat eragilek. Zentzu honetan, era guztietako eraikinak salerosi dira turismoak irekitzen dituen aukerak ustiatzeko eta kapitalizatzeko asmoz: eraikin publikoak, historikoak, erlijiosoak… Honekin batera, eskaintzaren dibertsifikazioa gertatu da, establezimenduen tipologia bereiziz; kapitalismo arrosaren ikurtzat har daitekeen Amarako “heterofriendly” hotela, surflari eta motxiladun bidaiari dirudunei zuzendutako ostatuak, ikasle-egoitzaz mozorrotutako hotelak eta luxuzko eskaintza egiten dutenak, besteak beste.
Covid-19aren pandemia eta honek sortutako larrialdi egoera dela-eta, Donostiako hotelek behin-behinean ateak itxi behar izan zituzten. Itxialdia arintzen hastearekin, jarduera ekonomikoen errekuperazioak ez du, ordea, esperotako efektua izan. Bitartean, turismoaren atzerakadak hirian hotelen gainzama kezkagarria dagoela erakutsi arren, hotel berriak irekitzeko lanek aurrera jarraitzen dute.
Azken hamarkadetako monolaborantza turistikoaren aldeko apustua berrikusi ordez, administrazio publikoaren zein sektoreko eragile pribatuen helburua egoeraren lehengoratze ahalik eta bizkorrena da. Jomuga begiz jota dute: Donostiak bizi izan duen turismoaren hazkundea hauspotzen jarraitzea, hiriak eskaintzen duen ohe kopurua handitzen jarraituz. Eskaintza handitzearekin bat, eskaria areagotuko den esperantzari eusten diote, baleko estrategiatzat, baliabide publikoak horretara bideratuz eta hirian burbuila turistiko arriskutsu bat sortuz.
Krisialdi berri honek, ordea, argi utzi du gaur egun Donostiak duen ohe eskaintza jada gehiegizkoa dela eta irtenbide jasangarri bakarra desazkunde turistikoaren bidetik etorriko dela. Hotel berriak eraikitzeko baimenak emateari utzi, lanetan dauden hotelen eraikuntzak beste erabilera batzuetara bideratu eta epe luzera, negozioek itxi ahala, egungo hotel eta ohe kopurua murriztuz. Orain dugu aukera hotel jardueren hazkunde neurrigabeari mugak jartzeko eta hotel jardueren gaineko araudia zorrozteko. Hotelen gehikuntza arduragabea eragiten ari den atseden eta bizikidetza arazoen gainean hausnartu eta bizilagunen eguneroko beharrak bermatzeko premia dago, auzo-bizitza lehenetsiz eta hotelen aktibitatea honekiko bateragarri bihurtuz.
Krisialdi ekonomikoaren ondorio lazgarrienak zerbitzuen eta garraioen sektorean nozitzen ari direla jakinik, argi dago egungo turismo ereduaren bideragarritasuna kolokan dagoela. Arestian aipatu bezala, hoteletako langileek berehala nabaritu dituzte turismoaren beherakadak eragindako ondorioak. Indarrean dagoen eredu sektorialak ez du gaitasunik sektorea arautzen duen hitzarmenak zehaztutako baldintzak betetzeko. Hortaz, prekaritateari iltzatutako lan-harremanez baliatzen den espezializazio turistikoari mugak jartzeko garaia dugu honako hau. Turismoarekiko menpekotasuna hautsi eta kalitatezko enplegua sortzeko gai diren tokiko beharrizanetara loturiko sektoreak indartzeko aukera irekitzen zaigu orain. Testuinguru honetan ezinbestekoa izango da langileak alor alternatiboetan birkokatzeko formakuntzan inbertitzea. Turismoaren desazkunderako bide hau hartu ezean, kaleratzeen zerrenda handitu baino ez da egingo.
Orain dugu aukera Donostiako eredu sozioekonomikoa berrikusteko, turismoaren monolaborantza gainditu eta tokiko beharrizanei erantzungo dien oinarri sendo eta dibertsifikatua eratzeko. Inbertsiogile eta eragile pribatuei begira jarritako eredu ekonomikoa hautsi eta Donostiako bizilagunei begirako eredua eraikitzeko garaia da. Gure hiriaren etorkizunerako bi ibilbide ditugu aukeran: aurrekoarekin jarraitzea edota denon artean eraikitako eredu berri bati ekitea. Desazkunde turistikoa lehen lerrora ekarri eta bigarren aukeraren alde egiteko beharra gero eta agerikoagoa da.
EHUko ikerlarien azterketa batek agerian utzi du Donostian pisu turistikoen ugaritzea eta alokairuen prezioen igoeraren arteko lotura
Economic Research-Ekonomska Istraživanjak aldizkari zientifikoak 2020ko apirilean argitaratutako lana[i] jakintza arlo anitzetako espezialistek (ekonomia, soziologia, etxebizitza, matematika…) osatzen duten ikerketa-taldearen emaitza da. Aitziber Etxezarreta Etxarri, Julen Izagirre Olaizola, Jon Morandeira Arca eta Imanol Mozo Carollo dira.
Donostiako alokairuaren merkatua eta etxebizitza turistikoei buruzko datu enpirikoetan oinarritu dira azterketa egiteko orduan. Airbnb-k Donostian duen presentziak bizileku gisa alokatzen diren etxebizitzen prezioarekin duen lotura neurtzea ahalbidetzen duen eredu ekonomikoa eraiki dute.
“Elkarlan ekonomia” faltsua.
Azterketa honetan eta beste ingurune turistiko batzuetan egindakoetan oinarrituz, artikuluak kritikoki aztertzen ditu Airbnb plataformaren ezaugarriak eta “elkarlan ekonomia” kategorian sailkatzeko saiakera. Etxejabe askok beren jabetzak alokairu merkatutik atera eta merkatu turistikoan eskaintzeko hautua egiten dute. Beraz, ez da noizbehinkako diru-sarrera gehigarri bat, beren ohiko etxebizitzaren prezioa ordaintzeko baliatzen dutena. Eta ez da erabilerarik ez duten baliabideak (soberan dagoen gela edo inor bizi ez den etxea) mugiarazteko modua. Ondorio gisa, gero eta etxebizitza gutxiago daude eskuragarri alokairuan eta prezioak igo egiten dira.
“Praktikan, anfitrioi profesional eta inbertitzaileek gero eta errepresentazio handiagoa daukate Airbnb plataforman, eta horrek ez ditu betetze elkarlan ekonomiaren oinarrizko printzipioak (Gil & Sequera, 2018). Hauek (higiezinen agentziak, enpresa espezializatuak eta jabe handiak eta txikiak), Airbnb-n ipintzeko eta urte osoan oporraldiko alokairu tenporalean eskaintzeko, etxebizitzak merkatutik kentzen dituzten agenteak dira.”[ii]
Donostiaren kasuan, Airbnb-ren bidez eskainitako pisuen kopurua oso altua da eta 2017an kasik hiriko hotel eskaintzaren adinakoa zen. Etxebizitza turistikoen merkatuari dagokionez, datuek “elkarlan ekonomia” izenaren atzean merkatu estraktibista eta monopolizatua dagoela agerian jartzen dute.
“Eskaintzaren konzentrazioari dagokionez, aurretik artikulu honetan sakon aztertu denez, Airbnb-n Donostiako 10 anfitrioi nagusiek (ondasun kopuruaren arabera), plataforman iragarritako 1472 pisu edo geletatik, 328 (%22) biltzen zituzten, 2018 bukaeran. Hiru iragarle nagusiek eskaintza guztien %12a zuten (Inside Airbnb, 2019). 2017ko Airbnb-ko hamar iragarle nagusiek 2.355 ostatu plaza eskaini zituzten (guztiaren %31) (Montera34.2017).”[iii]
Azterketaren metodologia eta ezaugarriak
Ikerketaren helburua da, eredu ekonomikoen bidez, Airbnb-k Donostiako auzoetan duen presentziaren eta bizitegi-alokairuaren prezioaren igoeraren arteko lotura zehaztea.
“Laburbilduz, gure hipotesia da aldi baterako alokairu-merkatuaren agerpenak eragina duela, bai etxebizitzen eskaria handitu delako, plataforma berri horiek diru-sarrerak izateko eskaintzen duten aukeraren ondorioz, bai epe luzeko alokairuen zerrendan agertzen diren alokairu-unitateen eskaintza murriztu delako. Bi aldaketa horiek epe luzerako alokairu-prezioak igotzen lagunduko lukete.”[iv]
Airbnb-k auzo batean duen intentsitate handiagoa edo txikiagoa etxebizitza turistikoetako bezeroek egindako erreseina-kopuruaren arabera neurtzen da eta auzo horretan dauden etxebizitzen guztien kopuruarekiko zatitzen da. 2013-2018 aldiari dagozkion datuak erabili dira, Eusko Jaurlaritza, Idealista Inc., Eustat eta Donostiako Sustapenaren iturriak erabiliz.
Emaitzak: Airbnb-ren presentziak alokairuaren prezioa igo du
Airbnb-ren presentzia zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa da alokairuko etxebizitzen prezioa. Airbnb-ren etxebizitza kopurua zenbat eta gehiago igo, orduan eta gehiago igoko da alokairua.
“Dokumentu honetan egindako azterlan enpirikoak erakusten duenez, Airbnb-ren intentsitatearen desbideratze estandar bat handitzeak alokairuen prezioetan % 7,3ko igoerarekin lotura duela. Hau da, batez beste hilabeteko 74 euroko igoera, 1013 euroko batez besteko alokairu-prezioarekiko. Efektu hori beste testuinguru batzuetan enpirikoki neurtutakoa baino handiagoa da (Boston, Erresuma Batua, etab.), baina ez Espainiako kostaldeko leku batzuetan neurtutakoa bezain handia (adibidez, Andaluziako “eguzki eta hondartza” kostaldean). Gure emaitzen arabera, Airbnb-k bizitegi-alokairuetan duen eragina globala da, baina aldakorra, eta bizitegi-alokairuaren eskaintzaren tamainaren araberakoa.”[v]
Amaitzeko, azterlanean adierazten da gaur egun hirian bizi direnen artean turistifikazioak eragin lezakeen kanporatze-efektua:
“Azkenik, etorkizuneko ikerketa-ildo gisa, turismo-ostatuen sektore osoak (hotel berriak, Airbnb, epe laburreko beste ostatu-zerbitzu batzuk, etab.) epe luzeko alokairuetan duen eragin konbinatua kalkulatu behar dugu, higiezinen merkatuan turismoaren hazkundearen presioaren neurri gisa. Etxebizitzak alokatzeko prezioak igoz gero, maizter tradizionalak merkatutik kanpo geratuko lirateke, eta inbertsioa eta, beraz, etxebizitzen erosketa-prezioak igoaraziko lirateke. Hala, turismoak etxebizitzen merkatuan duen eragina alokairuaren merkatutik higiezinen merkatu osora heda liteke. Horrelako prozesu batek etxebizitzak alokatzeko eta erosteko prezioei aurre egin ezin dieten ohiko biztanleak kanporatu ditzake.”[vi]
Orain dugu aukera Donostian alokairu turistikoarekin amaitzeko
BiziLagunEkinen, desazkunde turistikoaren aldeko donostiarren plataformaren iritziz, azken urte hauetan gai honen bilakaerak eta egungo zirkunstantziek aukera berri bat eskaintzen digute donostiarrentzat egokiena den konponbidea gauzatzeko.
2017ko abuztuan, etxebizitza turistikoak arautzeko ordenantza berri bat onartu zen Udalaren osoko bilkuran. Horrela, aurreko araudia betetzen ez zuten eta ordurako itxiarazita behar zuten hamarnaka etxebizitza turistiko legeztatu egin ziren.
Etxebizitzak ikuskatzeko eta ordenantza berria betetzen zela bermatzeko izendatutako taldeak ez zituen inoiz izan lan eskerga horretarako behar ziren giza baliabideak eta baliabide materialak. Apartamentu batzuk lizentziarik gabe utzi eta zigortu zituzten arren, lizentziarik gabe lan egiten zuten hainbat pisuk martxan jarraitzen zuten.
2020ko urtarrilean, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak baliorik gabe utzi du Donostiako Udalaren ordenantza, ez baitzen izapidetu HAPOren beharrezko aldaketa.
COVID19ak eragindako osasun- eta ekonomia-krisiak eraginda, etxebizitzen jabe askok oporretako alokairutik ihes egin dute, beren pisuak bizitoki bezala alokairuan eskaintzeko (27.000 baino gehiago Espainiako estatuan). Horrek erakusten du ezer ez dela izango lehen bezalakoa.
Mundu mailako pandemia baten erdian gaude, jende askoren bizi-baldintzak estutuko dituen krisi ekonomiko baten atarian, hirian kroniko bihurtu den etxebizitza arazo batekin eta alokairu turistikoaren araudi eguneraturik gabe. Orain aurrerapauso bat emateko unea da. Donostiar gehienen aldeko urratsa, espekulazioa eta eskrupulurik gabeko etekina geldiarazteko. Alokairu turistikoa berriro arautzeko unea da, gaur egun dagoena kudeatuz, urratsez urrats praktika hori desagerrarazi arte.
Urban-touristification-in-Spanish-cities-consequences-for-the-rental-housing-sector-in-San-SebastianDeskargatu
[i] Aitziber Etxezarreta-Etxarri, Julen Izagirre-Olaizola, Jon Morandeira-Arca & Imanol Mozo Carollo (2020) Urban touristification in Spanish cities: consequences for the rental-
housing sector in San Sebastian, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 33:1, 1294-1310 https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1331677X.2020.1755878
[ii] In practice, professional hosts and investors have increasingly greater representation on the Airbnb platform and do not fulfil this basic principle of the sharing economy (Gil & Sequera,2018). These are agents (real estate, specialised companies and large and small homeowners) who remove housing from the residential market to put it on Airbnb and offer it for short-term holiday lets all year round.
[iii] Regarding the concentration of offer, which was discussed in depth earlier in this paper, the 10 main hosts per number of advertised properties on Airbnb in San Sebastian accounted for 328 (22%) of the total 1472 flats or rooms advertised on the platform at the end of 2018. The three main advertisers alone held 12% of the total offers (Inside Airbnb, 2019). The 10 main Airbnb advertisers in 2017 (1.1% of the advertisers) offered 2335 lodging vacancies (31% of the total) (Montera34, 2017).
[iv] In summary, our hypothesis is that the emergence of the short-term rental market operates both through an increase in the demand for housing because of the income opportunity offered by these new platforms, and a decrease in the supply of rental units listed for long-term rental. Both changes would contribute to the increase of rental prices of long-term units.
[v] Specifically, the empirical study carried out in this paper reflects that a one standard deviation increase in Airbnb intensity is associated with an increase of 7.3% in rental prices, which corresponds for citywide average monthly asking rent of 1013 euros to increase 74 euros in average. This is a bigger effect than those measured empirically in other across-sea contexts, (such as Boston, UK, etc.), but not as big as in other Spanish coastal destinations (as in the Andalusian ‘sun-and-beach’ coast). Our results support the hypothesis that the effect of Airbnb on residential rentals is global but variable, and depends on the size of the residential rental offer.
[vi] Finally, as a future line of research, we should assess the combined effect that the whole tourist lodging sector (new hotels and hostels, Airbnb, other short-term rental services, etc.) has on the long-term rentals, as a measure of the pressure that the growth of tourism exerts on the real estate market. An increase in residential rental prices may push traditional renters out of the market and boost the investment and, consequently, prices in the housing market. Therefore, the effects of the tourist lodging sector would spread to, not only the long-term rental market, but to the whole real estate market. Such a process may also lead to the displacement of traditional residents who do not have the resources to face the increase in housing rental and purchase prices.
Tourisme: «La crise a mis en évidence la fragilité d’une économie dépendante de l’hypermobilité»
Le Monde. TRIBUNE. 12/07/2020 https://www.lemonde.fr/idees/article/2020/07/12/tourisme-la-crise-a-mis-en-evidence-la-fragilite-d-une-economie-dependante-de-l-hypermobilite_6045983_3232.html
La crise sanitaire a fragilisé les villes et régions dépendantes du tourisme, à l’instar de Saint-Sébastien, archétype d’une croissance effrénée. La mise en œuvre de stratégies de développement plus focalisées sur les atouts des territoires est indispensable, estime dans une tribune au « Monde » le géographe Mikel Agirre Maskariano
Tribune. Le tourisme est devenu l’un des secteurs productifs les plus concernés par la crise socio-économique résultant de l’entrée en scène du Covid-19. Le secteur s’est retrouvé dans une impasse soudaine en raison des restrictions à la mobilité imposées à plusieurs niveaux afin de limiter l’expansion du virus. Dans ce contexte, ce sont notamment les économies dont le tourisme occupe une part privilégiée du PIB qui souffrent de manière accentuée des effets néfastes de la chute d’activité.
A titre d’illustration, le dernier rapport intitulé « Perspectives économiques » publié par l’OCDE cite la forte dépendance au tourisme en tant que principale raison pour comprendre la fragilité de l’Espagne ou encore de l’Italie face au nouveau paysage économique qui se dessine sous nos yeux.
Toutefois, ces deux pays ne symbolisent que la face visible d’une réalité répandue partout dans le sud de l’Europe. Depuis une vingtaine d’années, les pays du bassin méditerranéen ont connu une forte progression du tourisme, qui est devenu un moteur fondamental de leur croissance. Au cours de la dernière décennie, l’essor du tourisme a atteint même des territoires jusqu’alors méconnus du public international.
Augmentation des loyers
La région de Saint-Sébastien, au Pays basque, représente un cas d’école en matière de croissance effrénée de l’activité touristique. Grâce à la stratégie d’internationalisation suivie par les autorités locales, Saint-Sébastien s’est positionnée comme l’épicentre du tourisme sur tout l’arc atlantique sud-européen. A cet égard, le nombre de visiteurs étrangers, dont notamment des Etats-uniens et des Français, ne cesse d’augmenter chaque année.
L’apparition des activités liées au tourisme dans la ville s’est multipliée pendant ces dernières années, mettant le secteur au premier rang de l’économie locale par rapport aux principaux indicateurs économiques. Ainsi, la ville fait l’objet d’une spécialisation accrue dans le domaine du tourisme. Toutefois, ce phénomène a entraîné toute une série de répercussions profondes, qui ont redessiné la nature même de la ville.
Parmi les conséquences les plus évidentes figurent : l’augmentation des loyers à la suite de la prolifération des appartements touristiques ; la hausse des prix à la consommation liée au pouvoir d’achat plus élevé des touristes ; la disparition progressive des commerces de proximité et leur remplacement par des établissements à caractère touristique ; ou encore les nuisances inhérentes au secteur de l’hôtellerie et de la restauration.
Perte démographique des quartiers centraux
Ces inconvénients sont en outre aggravés par des processus moins visibles et pourtant absolument fondamentaux comme : la perte démographique des quartiers centraux à la suite du déplacement de la population vers des périphéries plus abordables ; le démantèlement des relations sociales de proximité ; le dépérissement des dynamiques propres à chaque quartier et de leur identité intrinsèque ; ou la marchandisation des valeurs culturelles et patrimoniales, parmi lesquelles la gastronomie, les expressions artistiques traditionnelles et contemporaines, ou les bâtiments de caractère.
Le bilan présenté témoigne donc de la faiblesse d’un modèle de ville axé sur la monoactivité touristique comme principal levier de développement. Le pari touristique a certes rapporté des recettes au profit de certains groupes de bénéficiaires sur le court terme. Néanmoins, la crise actuelle a mis en évidence la fragilité d’une économie aussi dépendante des entrées extérieures ainsi que de l’hypermobilité globale.
La fermeture parfois définitive des entreprises, les licenciements et la hausse du chômage se sont succédé à un rythme vertigineux au fil des derniers mois, donnant un coup de grâce à un secteur déjà marqué par sa fragilité en ce qui concerne la création de la valeur ajoutée et la précarité des emplois qu’elle engendre.
Favoriser la décroissance touristique
En tout cas, cet enjeu n’est pas unique à Saint-Sébastien, mais plutôt partagé par plusieurs territoires du sud de l’Europe. La situation actuelle de détresse peut s’avérer un moment propice pour réfléchir au chemin de spécialisation économique emprunté par de nombreuses villes ces dernières années. C’est l’occasion idéale pour favoriser la mise en œuvre des nouvelles stratégies de développement moins tributaires des aléas globaux et plus focalisées sur les besoins et les atouts propres à chaque territoire.
Ainsi, dans les régions à forte dépendance au tourisme, l’émancipation économique et sociale pourrait d’abord passer par l’adoption des mesures favorisant la décroissance touristique. Par exemple, cela vaudrait la peine d’essayer d’appliquer des mesures qui ont eu des répercussions positives dans des villes comme Barcelone, Paris ou Amsterdam, où les pouvoirs publics locaux ont déjà mis en place des mécanismes dans le but de diminuer la pression exercée par l’activité touristique sur le logement.
A plus grande échelle, les effets immédiats de la crise ont mis en exergue les lacunes des économies en quête de la croissance à tout prix, tout en relevant le besoin de mettre l’accent sur des priorités socio-environnementales de plus grande ampleur. De même, la crise a accentué l’importance et l’efficience des liens de proximité ainsi que de la solidarité collective pour répondre aux situations d’urgence. Il est donc à présent temps de concentrer les efforts de développement sur le renforcement des alternatives socio-économiques plus localisées, portant sur la transition écologique et l’innovation sociale comme vecteurs réels de changement.
Mikel Agirre Maskariano est géographe et membre de la plate-forme de riverains Bizilagunekin.
Santa Klara uhartea eta itsasargia babesteko aldarrikapena Gipuzkoako Batzar Nagusietara iritsi da
Ekainaren 25ean burutu den agerraldian, Bizilagunekin plataformak, Parkea Bizirik taldeak, Haritzalde elkarteak eta UPV/EHUko Santiago Sánchez Beitia arkitektura katedradunak, Santa Klara uhartea eta itsasargia babesteko aldarrikapena eraman dute Gipuzkoako Batzar Nagusietara. Eragile hauek, itsasargia eraldatzeko proiektuarekiko dituzten kezkak adierazi dituzte eta uhartea babesteko konpromiso irmoa hartzeko exijitu diete batzarkideei.
Santa Klara uhartean eta itsasargian burutzen ari diren lanek ingurugiroaren, ondarearen, paisaiaren, hirigintzaren, finantza publikoen edota lekuko nortasunaren gain izan ditzaketen albo-eragin kaltegarriak salatu dituzte. Lehenik, itsasargiari lotutako ondare material eta ukiezinaren behin-betiko galera arriskua aipatu dute. Bigarren, hiriak jada pairatzen duen turistizazio prozesua indartu daitekeen kezka azaldu dute. Honekin batera, espazioaren merkantilizazioa eta erabilera pribatiboa ahalbideratzeko arriskuekiko ardura agertu dute. Bestetik, egitasmoaren ondorioz emango den paisaiaren narriaduraz ohartarazi nahi izan dute. Era berean, eraldatze lanei, eta bisitari kopuruaren eta joan-etorrien areagotzeari loturik, kutsadurak eta uhartearen masifikaziorako aukerak ekar ditzaketen ondorio ekologiko lazgarriak agerrarazi dituzte. Azkenik, egitasmo honek kaudimen publikoan duen inpaktuak gogorarazi dituzte, orain arte pilatutako gain-kostu ekonomikoak finantza publikoetan duen eragina azpimarratuz.
Proposamenen aldetik, Cristina Iglesiasen eskuhartze artistikoa gauzatzeko lanak bertan behera uztea eskatu dute. Egitasmoa gauzatzeko lanen ondorioz uharteak eta itsasargiak pairatutako kalteak salatu eta arduradunei erantzukizunez jokatzeko eskatu diete. Honetarako, proiektua eteteaz gain, uharteko ondarearen eta baliabide naturalengan sortutako kalteak konpontzeko berehalako neurrien beharra adierazi dute. Gainera, uhartearen etorkizuna erabakitzeko, prozesu partehartzaile publiko eta gardena abiaraztea galdegin dute. Era berean, uhartearen eta bertako dotazioen gaineko kontrol publikoa bermatu dadila exijitu dute, pribatizazio mehatxuak saihestuz.
Aurrekoez gain, uhartea Europa mailako Babes Bereziko Eremua izendatua izan dadin, beharrezkoak diren urrats guztiak emateko eskaera egiten diete batzarkideei. Babes eskaerarekin loturik, uhartearen erabilpena erregulatu eta antolatuko duen erabilera eta kudeaketarako plan berezia eratu eta betearazteko premia gogorarazi dute. Amaitzeko, eskuhartze artistikoa bere osotasunean birplanteatzeko beharra azpimarratu eta honen ordez, herritar gazteei zuzendutako helburu pedagogikoa beteko duen ondare eta ingurumenari lotutako interpretazio zentroa garatzeko aukera luzatu dute.
Talde partehartzaileek, Gipuzkoako Batzar Nagusietan zabaldutako mezua, Donostiako udal ordezkariei eta oro har, herritar guztiei helarazteko nahia azaldu dute. Hortaz, Donostiar oro gonbidatu dute esku hartze artistikoak ekarriko dituen arriskuen aurka altxatzera. Azkenik, Donostian hain maitatua den Santa Klara uhartearen defentsan eragileok aurrera daramatzaten ekimenekin bat egiteko deia zabaldu diete herritar guztiei.
Donostian orain dugu aukera
Covid-19ak dakarren soka luzeak ispiluaren aurrean jarri du gure gizartea, ezarritako garapen ereduaren oinarriak errotik astinduz. Birusak eragindako osasun larrialdiari, jada gogorki pairatzen hasiak garen krisialdi sozioekonomiko sakonaren ondorioak batzen zaizkio. Ziurgabetasunez beteriko testuinguru kezkagarri honen aurrean berehalakoa eta unibokoa izan da agintea duten eragileen erreakzioa. Ganorazko gogoeta ariketa patxadatsuei muzin eginik, hazkunde mugagabearen gurpil zoroari berrekiteko borondate irmoa erakutsi dute; lehengo lepotik burua. Gardentasun eta erabaki-hartze partekatuaren printzipioei uko egiten dion gobernantza eredu zaharkituari jarraiki, maila desberdinetan onartutako erabaki eta irtenbideek jomuga berbera partekatzen dute: krisiaren eztandaren aurreko egoerara itzultzeko ahaleginak biderkatu eta horretarako baliabideak jartzea, alegia.
Erabat agerikoa da azken hamarkadaz geroztik Donostia nozitzen ari den eraldaketa. Turismoaren masifikazioa; Monolaborantza eta mendekotasun ekonomikoa; Hirigintza proiektu izarigabeak; Gune eta baliabide naturalen harrapakaritza; Etxebizitza prezioen gorakada; Alokairu turistikoen areagotzea; Funts-putreen ezarpena; Hotel jardueren hedapen neurrigabea; Langileriaren prekarizazioa; Auzoen desitxuratzea; Gertuko merkataritzaren desagerpena; Kultura eta ondarearen merkantilizazioa; edota Euskararen zokoratzea, besteak beste. Aurreko errealitatea gutxi balitz, atarian dugun krisialdiari aurre egiteko, koxkari estualdi berri bat emateko intentzioa dakarkigute baleko konponbide bakartzat. Besteak beste, espazio publikoaren okupazio komertziala, edota turismoaren erakarpena lortzeko lurraldearen sustapena lehenesten dituzten kanpainak eta laguntza publikoak iragarri dituzte.
Gure irudiko, ordea, gizarteak bizi duen astinaldia eta turismo jarduerak izan duen geldialdiak, Donostiaren eta donostiarron bizimoduan berebiziko eragina duten hainbat kontu birplanteatu eta aldatzeko sekulako aukera eskaintzen digu.
Orain dugu aukera hiri espazioaren pribatizazioari aurre egin eta kale eta plazetan herritarren eguneroko bizitza komunitarioari lehentasuna emateko. Berriki onartu da jarduera komertzialek kalea are eta gehiago okupatzeko baimena. Honek gune irekien pribatizazioa areagotzea dakar, hiri-espazioa kontsumoan oinarritutako harremanetarako euskarri hutsala bihurtuz. Joera honen ordez, espazio amankomunak jendearen eguneroko interakzio arruntak (ez-merkantilistak) ahalbideratzeko kontzebitu daitezen eskatzen dugu. Horretarako azpiegitura eta baliabide kolektiboak (iturriak, eserlekuak, aterpeak, kale-jolasak, kultur eta kirol guneak…) garatzea lehendabiziko pausu bat izan daiteke.
Orain dugu aukera arrisku sanitario, ekonomiko eta sozialen aurrean ahul egiten gaituen indibidualismoaren ordez, auzo-bizitza eta gertuko harreman sareak erdigunean jartzeko. Azken hamarkadetan norbanakoen isolatze eta deserrotzea handitzen ikusi dugu (norberak bere larrua salba beza). Orain, osasuna eta segurtasuna argudiotzat hartuz, prozesu honen azeleratzea etor daiteke, jendearen arteko elkar-urruntzea bultzatuz. Dena den, krisialdi honek zerbait azalarazi badu, bizilagunen arteko elkartasun uholdea eta tokian-tokiko harreman eta elkarlaguntzaren garrantzia eta eraginkortasuna da. Hori da hain zuzen ere gizarte bezala indartu beharreko bidea, gertutasunean ematen diren elkar-zaintza jardute eta ekimenak lagunduz, elkar-truke sozialei bide eginez, eta tokian-tokiko eragile sozialen ekinbidea erraztuz.
Orain dugu aukera turismo jarduera espekulatzailean oinarritutako ekonomiaren ordez, eredu orekatu baten alde beste sektoreetako jarduerak sustatzeko. Krisialdi honek agerian jarri du monolaborantza turistikoan oinarritutako espezializazio produktiboak ehun ekonomikoa erabat ahultzen duela. Kanpo-indar eta kanpo-baldintzekiko mendekotasunak hiriko ekonomiaren zaurgarritasuna indartu du, ustekabekoen aurrean indarge utziz. Hortaz, ulertezina izango litzateke indar publikoek berriz ere, ziurgabetasuna besterik ez dakarkigun turismoaren aldeko apustua egitea. Hartara, tokikotasunean oinarritutako jarduera ekonomiko jasangarri eta anitzak sustatzeko hautua egitea beharrezkoa da, oinarrizko beharrizanei erantzuteko zaintza jarduerak lehenetsiz, gizarte berrikuntzari loturiko ekintzailetza sustatuz eta herri-merkataritza suspertuz.
Orain dugu aukera krisi garaian langileak ziurgabe uzten dituen turismo sektoreko lanpostu prekarioak baztertu eta lan-baldintza duinak eskuratzeko. Argi dago, turismoari estuki loturiko jardueretako langileak izan direla krisialdiaren adierazpide ekonomikoaren lehendabiziko kaltetuak. Sektorearen ahultasunaren isla, lan-baldintza prekarioenak jasaten dituzten langileengan erori da lehendabiziko kolpe zuzena. Sektoreari loturiko lanpostuen ezaugarriak berrikusi eta berrantolatzeko garaia da, lan-baldintzen duintasuna lehen lerrora ekarriz.
Orain dugu aukera baliabide publikoak hiri-marka eta turismoaren sustapenean xahutu ordez, herritarren oinarrizko behar sozioekonomikoetara berbideratzeko. Baliabide publikoak lehentasunez, ezin dira bideratu esku gutxitan banatzen den turismo jardueraren negozioa elikatzera. Egoera honetan, osasun arriskuak eta kalte ekonomikoak areagotzea ekar litzateke nazioartekotzeak eta bisitarien erakarpenak. Horregatik, aurrekontu publikoak eta finantzaketa ahaleginak herritarren momentuko larritasun sozioekonomikoak arintzera zuzentzeko eskakizuna egiten dugu, aurrera begira, norabide estrategikoa hiriko barne garapena eta gizarte ekintzailetza sustatzera bideratuz.
Orain dugu aukera bisitariak erakartzera zuzendutako ekitaldi masiboak bertako herritarren ikuspuntutik berpentsatu eta, interes komertzialak alboratuz, hauen gaineko kontrol publikoa berreskuratzeko. Hainbat ekitaldi kultural arrakastatsu, herrikoi izaeraz mozorrotuta, merkantilizatu egin dira eta patrozinatzaile pribatuen esku utzi dute hiriko kultur eskaintza, hiri-espazioaren erabilera eta beste hainbat pribilejio. Krisialdia abagunetzat hartu eta ekitaldi kultural herrikoiak jatorrietara itzularazteko esfortzua egitea eskatzen dugu. Tokiko kulturarentzat lehentasun eta doako irisgarritasun unibertsala aldarrikatzen dugu beraz, ekitaldien gaineko kontrol publikoa berreskuratu eta bertako sortzaileen alde egiteko eskatuz.
Orain dugu aukera etxebizitzak pisu turistiko bezala erabiltzeari muga jarri eta bizileku bezala alokatzera bultzatzeko. Azken urteetako joerarekin jarraitzea bideraezina da baldin eta Donostia hiri bizikor eta abegitsu bezala irudikatzen badugu. Turismoaren masifikazioak alokairu arruntera bideratutako etxebizitzen urritze eta garestitzea ekarri du. Iraganeko akatsetatik ikasi eta bizi dugun presio turistikoaren beherakada hau baliatzeko beharra daukagu. Behingoz, etxebizitzak bertan bizitzeko direla ulertu eta jarduera espekulatiboak mugatzea exigitzen dugu. Balizko neurrien artean, krisialdiak kalteturikoen alokairua ordaintzeko laguntza zuzenak harik eta gehiago indartzea; alokairu sozialera zuzendutako udal etxebizitzen parkea handitzea; eta etxebizitzen alokairuari gehienezko salneurriak ezartzea aipa daitezke.
Orain dugu aukera hotel berriak irekitzeko baimenak emateari utzi eta hiriko hotel eskaintzaren hazkundea gelditzeko. Jarduera turistikoen masifikaziorekin batera hotel eskaintzaren hazkunde esponentziala eman da Donostian. Azken urteotako hiri paisaia, hotel eraikuntza eta irekiera etengabeak markatu du hein handi batean. Errealitateak ordea laster ekarri ditu gauzak bere onera, gertatutako hazkundea neurrigabea eta desorekatua izan dela gordinki erakutsiz. Gauzak horrela, azpisektorea benetan erregulatzeko garaia dela diogu. Hotelen hedapen eta irekiera baimen berriak emateari uko egiteaz gain, funtzionamendu araudiak zorrozteko garaia da.
Orain dugu aukera makro-azpiegituretan eta autoan oinarritutako ereduaren ordez, oinezkoei eta bizikletei espazioa emango dien mugikortasun eredu jasangarria indarrean jartzeko. Hazkundearen mesedetan, hipermugikortasuna erraztu eta denbora-distantzia erlazioak bizkortzeko, garraio azpiegitura erraldoien eta autoaren ikuspegitik pentsatua izan da hiria orain arte. Bizi dugun etenaldiak berriz, oinarrizko mugikortasun beharrizanak bestelakoak direla agerrarazi du. Argi geratu da oinezko eta txirrindulentzako espazioen hedadura eskasa dela eta gaur gaurkoz, auzoen arteko jarraikortasuna eta iragazkortasuna ez direla bermatzen. Horrenbestez, arloko aurrekontu publikoa, erradiala ez den garraio publiko eta mugikortasun sarea egituratzera bideratzeko eskaria egiten dugu.
Orain dugu aukera Santa Klara uhartea eta balio ekologikoa duten hiriko beste guneak turistifikatu ordez, naturaren kontserbazioa bermatzen duten babes-neurriak hartzeko. Turistifikazioaren gurpil zoroan murgildurik, eragile publikoek hiriko gune naturalen ustiaketa axolagabeari ekin diote azkenaldian. Hiriko ingurumena eta arnasgune naturalak merkaturatzeko prest dauden euskarri sinpletzat kontsideratzen dituzten honetan, balio ekologikoa duten eremuen gaineko presio antropikoa murriztu eta babes osoa bermatzeko neurri eraginkorrak hartzea exigitzen dugu. Udalerriko gune naturalen inbentarioa egiteko; natur-guneen erabilera arautegi integralak eratzeko; narriatutako espazio naturalen lehengoratzea gauzatzeko; eta ingurumenarekiko kontzientziazio jarduerak garatzeko konpromezua eskatzen dugu.
Orain dugu aukera erabakiak alde bakarrez, gardentasunik gabe eta interes pribatuen eraginpean hartu ordez, turismo-ereduaren gaineko parte hartzea, eztabaida eta donostiarrek erabakitzeko aukera bermatzeko. Turismo eredu eta jarduerekin zerikusia duten erabaki-hartze prozesuak gardentasun falta eta alderdikeria printzipioetan oinarritu dira orain arte, iritsi kritikoak isilarazi eta erdeinatuz. Donostiarren pentsamolde eta ikuspegien aniztasuna kontuan hartzeko, turismo jarduerak hirian dituen ondorio sozial, ekonomiko eta ekologikoen gaineko behatoki independentea eratzea beharrezkotzat jotzen dugu. Gainera herritarrek eta hiriko gizarte antolatuak beren buruari eragiten dioten erabakietan parte hartze zuzena izateko sistemak eratu behar dira..
Mahai gainean jarritako errezetek lehengo “normaltasuna” berrezartzea bilatzen duten heinean, argi dago krisialdi honek ezer gutxi aldarazi duela batzuen ikuspegia eta jardunbidea. BiziLagunEkin plataformatik ordea, argi daukagu herritarrok itoaldira garamatzan hiri eredua bere osotasunean berrikusiz, desazkunde turistikorantz urratsak emateko garaia dugula eta orain dugula aukera ezin hobea.
https://www.argia.eus/albistea/donostian-orain-dugu-aukera
https://www.berria.eus/paperekoa/1876/019/001/2020-06-10/donostian-orain-dugu-aukera.htm
Osasunaren eta espazio publikoaren defentsan, donostiarren eskubide kolektiboa delako
Koronabirusak eragindako krisia dela eta, erakundeek herritar guztien osasuna babes-tera bideratutako erabakiak hartu behar dituzte, lehentasunez.
Krisi honen ondorioek (osasun, ekonomia, gizarte… ondorioek) luze iraungo dute, eta “normaltasun berriak” herritar guztiengan eragina izango du eragina.
Osasun-alarma indarrean dago oraindik, jarraitzen dugu; eta ordu gutxi batzuk daude paseatzera ateratzeko. Datozen asteetan pertsonen arteko distantziak bermatzen jarraitu behar dugu, gure osasuna babesteko.
Hedabideen bitartez izan dugu ostalaritzako presio taldeek estatuan abian jarri duten kanpainaren berri: terrazen espazioa handitzea, ordutegia luzatzea eta ordenantzak malgutzea eskatzen ari dira.
Osasun arrazoiak direla medio aforoak murriztuko direnez, terrazak handitu nahi dituzte; metro koadro gehiago nahi dituzte. Espazio publikoa abandonatuta balego bezala, erabilerarik gabeko espazio bat balitz bezala, norbaitek kolonizatu eta bere mahaiak hantxe jarri zain balego bezala.
Espazio publikoa guztion espazioa da, ez soilik joan-etorrietarako bide bat; orobat da eskubide kolektibo bat, ezinbestekoa elkarrekin erlazionatzeko, pertsonen arteko harremanak sortzeko, komunitatearen, auzoaren, parte garela sentitzeko.
Arduragabekeria galanta da bezeroek distantzia sanitarioa bete dezaten terrazen tamaina handitzea eskatzea, eta, aldi berean, sektoreak ez ikusiarena egitea terrazak handituz espazio fisikoa murrizteak hiriko biztanleen eta auzo eta kaleetan ibili behar dugunon osasuna eta segurtasuna bermatzeko eragingo dituen eragozpenei.
Ez da onargarria erabilera pribatuaren mesedetan terrazak handitu nahi izatea, espazio publikoa murriztuz –lehen ere nahiko mugatua baitago–. Are gutxiago, kontuan hartuta espazio gehiago okupatzeko asmoak herritarren osasun eta segurtasunerako eskubidea urratzen duela.
Ez al dira jabetzen ostalaritzako establezimenduen barruan ezartzen den distantzia sanitarioa errespetatu beharra dagoela kalean ere? Atarietatik sartu-irtenak egiteko 1,5 metro behar ditugula bizilagunek, eta terrazek tarte hori errespetatu beharko dutela (gaur egun ordenantzak baimentzen dituen 60 cm-en ordez)? Tartea utzi behar dela kalean bi lagunek elkar gurutzatzean distantzia sanitarioak errespetatu ahal izateko, horretarako terrazetako mahaiak kendu beharko balira ere?
Udalaren erantzukizuna da interes orokorra defendatzea eta herritarren osasuna zaintzea. Haren betebeharra da gure kale eta auzoetan pertsonen arteko distantzia errespetatu ahal izango dela bermatzea.
Hori guztia kontuan hartuta, behean sinatzen dugun auzo elkarteek Donostiako Udalari eskatzen diogu:
1. Ez ematea terrazek espazio gehiago okupatzeko baimenik.
2. Ez ematea ostalaritzako ordutegiak luzatzeko baimenik.
3. Ez malgutzea espazio publikoa okupatzeko ordenantzak.
4. Bermatzea oinezkoentzako espazioak dagokien distantzia sanitarioa errespetatzen dituela.
Donostian, 2020ko maiatzaren 6an
AGIRI HONEN SINATZAILEAK:
PARTE ZAHARREAN BIZI AUZO ELKARTEA,
AAVV LANTXABE-AIETE,
AAVV IZBE-Intxaurrondo
AAVV Harripe Herrera-Altza
AAVV Egia Bizirik
AAVV Hondarpe-Gros
AAVV Amara Berri
AAVV Ulia
Agrupación de Comunidades Bera-Bera
Bizilagunekin plataforma