Egilea: bizilagunekin

¡Donostia por el derecho a la vivienda!

Donostian arazo larria daukagu etxebizitzarekin. Etxebizitza larrialdia bizi dugu. Ez da arazo berria, urteetan luzatzen den egoera zaila eta gogorra da. Baina denbora pasa ahala, konpontzera bideratu ordez okerrera egiten ari dela ikusten ari gara donostiarrok.

Ez da errespetatzen herritarren etxebizitza eskubidea. Espekulazioaren atzaparrak pertsonen eskubideen eta duintasunaren gainetik pasatzen dira eguna joan eta eguna etorri. Hiriko arazo sozial nagusietakoa dena, diru gehien mugitzen duen negozioetako bat da, aldi berean. Eta hori ez da zilegi, izan ere etxeak bizitzeko dira, ez negozio egiteko.

Donostiarrak nazkatuta gaude. Ez da onargarria eta ez gaude onartzeko prest. Etxebizitza larrialdiari aurre egiteko bestelako politikak lehentasunez eta urgentziaz ezarri behar dira. Eta horretarako ardura izan behar luketen agintari publikoek espekulazioarekin eta bizilagunen oinarrizko beharrekin negozio egiten dutenen alde gobernatzeari utzi behar diote. Etxebizitzaren prezioak eta, bereziki, alokairuarenak gora eta gora egiten du, funts putreak heldu dira eraikin osoen jabe egin eta bizilagunak kanporatzera, behar gorrian dauden pertsonak babesgabe daude, belaunaldi oso batek bere burua hiritik joatera behartua ikusi du, turistifikazioak hotel eta pisu-turistiko bihurtu ditu bizitzeko behar ditugun etxeak…

Aipatutakoak ez dira arazo indibidualak edo pertsonalak. Hiri osoaren, gizarte osoaren, arazoak dira. Hiriaren elitizazioa, gazteriaren kanporatzea, espekulatzaileen botere pilaketa eta auzo-komunitateen desegitea arrisku errealak baina gehiago dira, martxan dauden prozesuak dira.

Bat eginik eta donostiarren arteko elkartasunean oinarrituta soilik egin ahal izango diogu aurre gertatzen ari denari. Horregatik, Donostiako talde eta elkarte guztiei, mugimendu sozial eta sindikatuei, alderdi politikoei, eta herritarrei dei zabala egin nahi diegu. Egoera larria da, atzera bueltarik gabeko arazoak sortzen ditu eta aurre egin behar diogu gehiengoaren arazoekin aberasten den gutxiengo horri. Mugitzeko ordua da. Jo dezagun kolpea mahai gainean maiatzaren 22an. Atera gaitezen kalera gure eskubideen, gure bizilagunen eta gure hiriaren defentsan.

MANIFESTAZIOA: MAIATZAK 22, LARUNBATA. 17:30EAN. KATALUNIA PLAZATIK

Abaraska Etxebizitza Kooperatiboa – Amara Bai Auzo Elkartea – BiziLagunEkin Plataforma – BLP Red Vecinal de Bidebieta – Donostiako Okupazio Bulegoa – Donostialdeko Maizterren Sindikatua – Egia 22 Asanblada – Egia Bizirik Auzo Elkartea – Groseko Hondarpe Auzo Elkartea – Heriz Plataforma – Infernua Bizirik – Inquilinos de Azora – IZBE Intxaurrondo Zaharreko Bizilagun Elkartea – Kaleratzeak Stop Desahucios Donostialdea – Parte Zaharrean Bizi Auzo Elkartea – Saretxe

• 

• 

• 

• 

Ez dira berriak Aroztegian egin nahi duten makro proiektuari buruz jasotako albisteak. Bertan luxuzko hotela, golf zela eta 200 etxebizitza eraiki nahi dituzte. Azken asteetan albistea berriro lehen lerrora etorri da, obrak hastearekin batera. Hasiera honekin batera  bertako herritarrak protestekin hasi dira berriro, beraien natur-guneak, gune komunalak eta etorkizuna babesten. Ez dira berriak herritarren protestak proiektu honen aurrean. Bide baketsuetatik aurre egiten ari dira makro proiektu honi obrak geldituz, akanpada eginez… Proiektuaren bultzatzaileek argi erakutsi dute makro proiektu hau estrategia baten barruan dagoela, adibidez, beste gune turistakoak gertu daudela azpimarratzen dute, horien artean gure hiria, Donostia, aipatzen dute.

Donostiatik gure babes osoa adierazi nahi diegu Baztango herritarrei. Gure hirian ere, gune berdeak industria turistikoaren nahierara erabili baitituzte. Hor ditugu Santa Klara uharteko itsasargian egin duten Hondalea artelana, metroaren lanek Donostia lur azpitik zulatuz sortutako kalteak edo Antondegi gune berdean egin nahi duten olatu artifizialen surf parkea.

Beste arazoak ere sortzen ari dira turismo politika hauek: bertakoak etxebizitza duina lortzeko arazoak edo gune turistikoen gehiegizko esplotazioa eta kaltetzea, adibidez: hor dugu Baztango Xorroxin ur jauzia.

Argi erakutsi digute turismoaren izenean edozer gauza egiteko prest daudela: natura txikitu, herritarrak beren herrietatik bota, langileen prekarietatea bultzatu… Argi esan dugu eta esaten dugu herritarrak erdigunean jartzea eta desazkunde turistikoaren norabidea hartzea beharrezkoak direla. Horregatik, gure babes osoa adierazi nahi diegu Baztango herritarrei natur ingurunearen aldeko eta turistifikazio basatiaren aurkako borrokan. Herritarren beharrak, negozioen gainetik, erdigunean jartzearen aldarrikapenean bat egiten dugu.

Pandemiak erakutsi dizkigu monokultibo turistikorantz jotzearen arriskuak eta apustu horrek ez duela etorkizunik. Orain da garaia, desazkunde turistikorantz bidea hartzeko. Herritarrak erdi gunean jartzeko garaia da! Gure elkartasun osoa Baztango herritarrekin! Ez zaudete bakarrik!

• Epaitegiek pisu turistikoen ordenantza bertan behera utzi ostean, Donostiako Udalaren errejistroan jasota dauden erabilera turistikoko 1272 pisuetatik %43,9 lehen solairutik gora kokatzen dira.
• Sinatzen dugun eragile sozialek errealitate hori salatzen dugu, eta Udal Gobernuari eskatzen diogu ez dezala aldatu Donostiako Udalaren Hiri Antolamendurako Plan Orokorra (HAPO) etxebizitza horiek legeztatzeko, orain indarrean dagoen HAPOren irizpideari eutsiz; izan ere, irizpide horrek hirugarren sektoreko jarduerak galarazten ditu bizitegi-erabilerako etxebizitzen gainetik.

Donostiako Udalaren Hiri Antolamendurako Plan Orokorrak (HAPO), indarrean zegoenak, lehen solairutik gora erabilera turistikoko etxebizitzak ezartzea eragozten zuen, pentsio eta ostatuetarako arautzen den bezala. Ondoren, 2018an, Udalak etxebizitza horiek legearen barruan sartzea ahalbidetzen zuen ordenantza onartu zuen, baina epaitegiek berriki baliogabetu dute, ordenantzak ez baitira hirigintza-erabilerak ezartzeko tresna-juridiko egokiak, ezta lurzoruaren eraikigarritasuna eta erabileren definizioa ezartzeko gai diren tresna arau-emaileak ere. Gaur egun, hala ere, ehundaka pisu daude lehen solairutik gora kokatuta egon arren beren jarduera ekonomikoa garatzen jarraitzen dutenak.

Donostiako Udalak sortutako tranpa etxebizitza baten erabilera turistikoa bizitegi-erabilerarekin parekatzea izan zen, bateraezinak direnean; nahiz eta baliogabetutako ordenantzaren azalpen zatian onartzen zen turismo-pisuen jarduera ekonomikoa zela. Baina tranpa bikoitza zen. Izan ere, azalpen-zati horretan bertan adierazten zen jarduera tertziarioa zela, eta bazituela betebehar batzuk:  ingurumena babesten saiatu behar zela, bizilagunek atseden hartzeko eskubidea izan behar zutela eta bizitegitarako hirigintza-erabilera babestu behar zela, hiriko zenbait eremutan gentrifikazio-prozesuak saihestuz, jarduera ekonomikoek berezko zituzten baldintzak betez (adibidez, intsonorizazioa edo irisgarritasuna); hala ere, hori ez zen jasotzen ordenantzaren artikuluetan. Herritarrei iruzurra gauzatzen zen.

PISUAK

ONARTUTA	1225	96,3%
TRAMITEAN	47	3,7%
GUZTIRA	1272	100,0%

BAXUAK, SOLAIRUARTEAK, 1.PISUAK	713	56,1%
1. PISUTIK GORA	559	43,9%
UDALAREN ERREJISTROAN GUZTIRA	1272	100,0%

ERDIALDEA	152	27,2%
GROS	150	26,8%
AMARA BERRI	62	11,1%
PARTE ZAHARRA	48	8,6%
ANTIGUA	45	8,1%
AMARA	32	5,7%
EGIA	28	5,0%
IBAETA	11	2,0%
LOIOLAKO ERRIBERA	11	2,0%
LOIOLA	7	1,3%
BIDEBIETA	6	1,1%
ULIA	3	0,5%
INTXAURRONDO	2	0,4%
AÑORGA	1	0,2%
IGELDO	1	0,2%
DONOSTIA	559	100,0%

GELAK

ONARTUTA	129	91,5%
TRAMITEAN	12	8,5%
GUZTIRA	141	100,0%

BAXUAK, SOLAIRUARTEAK, 1.PISUAK	74	0,0%
1. PISUTIK GORA	67	110,4%
UDALAREN ERREJISTROAN GUZTIRA	141	100,0%

GROS	16	23,9%
ERDIALDEA	14	20,9%
PARTE ZAHARRA	12	17,9%
AMARA BERRI	6	9,0%
AIETE	3	4,5%
ANTIGUA	3	4,5%
INTXAURRONDO	3	4,5%
AMARA	2	3,0%
IBAETA	2	3,0%
IGELDO	2	3,0%
EGIA	1	1,5%
LOIOLA	1	1,5%
ULIA	1	1,5%
MARTUTENE	1	1,5%
DONOSTIA	67	100,0%

Pisu turistikoek hiriko etxebizitza larrialdia areagotzen dute. Bertan bizitzeko etxebizitzen alokairuaren merkatuan eragin nabarmena dute. Ildo horretatik, beharrezkoa da Udalak kontrolatzea pandemia aldi honetan alokairuaren merkatura igaro diren erabilera turistikoko etxebizitzak. Dirudienez, ehun baino gehiago dira, eta Udalari dagokionez kontrolatzea eta zaintzea, turismo-pisuen jabeek eta/edo kudeatzaileek iruzur egitea eragotzi behar du; izan ere, turismo-erabilerako lizentzia galdu gabe, legez kanpo alokatzen dituzte etxebizitzak. Herritar askok beren etxebizitzarako eskubidea asetu ahal izateko oztopo bat gehiago ezartzen dute. Donostiar askok beren hirian bizi ahal izateko aukerarik ez izatea eta beste herri batzuetara kanporatuak izatea eragiten duen faktoreetako bat dira. Eta jarduera hau baimendu eta errazten duten erakunde publikoek etxejabeen etekin pribatua jartzen dute etxebizitza eskubidea bermatzearen aurretik.

Honengatik guztiagatik, idatzi hau sinatzen dugun eragile sozialek eskaera batzuk egin nahi dizkiegu Donostiako Udalari, alkateari eta pisu turistikoen arautzean zeresana duten arduradun politikoei:

Ez ditzatela onartu aipatutako pisu turistikoak udal errejistroan.

Bizitegi-etxebizitzaren erabilera eta erabilera turistikoa ezin direla parekatu aitortu dezala, bateraezinak direlako.

Turismo-etxebizitzaren alokairua hirugarren sektoreko jardueratzat hartzea, jarduera ekonomikotzat, eta, beraz, erregulatutzat.

Ez aldatzeko Hiri Antolaketarako Plan Orokorra (HAPO) lehenengo solairutik gorako etxebizitzetan alokairu turistikoa ahalbidetzeko. Legez kanpoko etxebizitzak ez legeztatzea.

Hiriko turismo-pisuen hedapenaren balantzea jendaurrean jartzea eta auzo bat eremu asetzat edo asegabetzat jotzeko irizpideak kuantifikatzea, etxebizitzen bizitegi-erabilera hirigintza-antolamenduan ezarritako moduan bermatuz.

Heldu diezaiotela lehentasun osoz Donostian bizi den etxebizitza larrialdia konpontzeari, herritarren etxebizitza eskubidea bermatzea norabide bezala hartuta eta etxebizitzekin negozio egin nahi dutenei mugak ezartzeko konplexurik gabe.

Beste alde batetik, Donostiako bizilagunei dei egiten diegu etxebizitza eskubidearen alde antolatu eta mobilizatzera.

Etxebizitza eskubidearen alde ikuspegi desberdinetatik lanean gabiltzan auzo elkarte, plataforma eta eragileetan parte hartu eta laguntzera.

MAIATZAREN 22AN DONOSTIAN DAGOEN ETXEBIZITZA LARRIALDIA SALATU ETA ETXEBIZITZA ESKUBIDEA ALDARRIKATZEKO EGINGO DUGUN MANIFESTAZIOAN PARTE HARTZERA. Hurrengo asteetan emango dugu deialdi honen gaineko informazio zehatza.

Hirian etxegabetze arriskua, funts putreen erasoak, gazteen kanporatzea, alokairuaren prezioen puztea eta babes publiko etxebizitzen milaka eskatzaile dauzkagu, besteak beste. Arazoa ez doa hobera azken urte eta hilabeteetan, okerrera baizik. Erakunde publikoetatik, ordea, etxebizitzaren negozioa, espekulazioa eta negozioa babestea da lehentasuna. Baina herritarrak antolatzen ari gara auzo-komunitateak babesteko, alokairuaren erregulazioaren alde, hiriaren turistifikazioa gelditzeko eta gure hirian duintasunez bizi ahal izateko. Nazkatuta gaude, baina ez gaude etxebizitza larrialdi hau onartzeko prest eta ez gara geldi egongo.

• Amara Bai Auzo Elkartea
• BiziLagunEkin – Desazkunde Turistikoaren Aldeko Donostiarren Plataforma
• Donostialdeko Maizterren Sindikatua
• Egia Bizirik Auzo Elkartea
• Heriz Plataforma
• Hondarpe – Groseko Auzo Elkartea
• Kaleratzeak Stop Gipuzkoa
• Parte Zaharrean Bizi Auzo Elkartea
• Saretxe – Groseko Etxebizitzaren Aldeko Sarea

• Espainiako Auzitegi Gorenak etxebizitza turistikoen ordenantzari urtarrilaren 21ean emandako ebazpenaren bidez, behin-betiko bertan behera geratu da 2018an onartutako arautegia.
• Erabaki hau Donostiako Udalaren akatsen eta jokabide okerren segida baten ondorio da.
• Hala ere, nabarmendu nahi dugu ebazpenak Donostian pisu turistikoekin daukagun arazoari konponbidea emateko ate bat zabaltzen duela.

Azken ebazpen hau nondik datorren ulertzeko, 2017tik honako gertaera batzuk oroitzea komeni da. Hilabete gutxitan hirian eskaintzen ziren pisu turistikoen kopurua izugarri hazi zen. Gaia kezka iturri nabarmena zen hirian, orokorrean turistifikazioaren beste hamaika ondorio bezala. Udaberria eta udan zehar eztabaida soziala bizi-bizi egon zen Donostian: lagunarte eta familietan, egunkarietako iritzi ataletan, kaleko adierazpen eta mobilizazioetan…

Bitartean, Hiri Antolamendurako Plan Orokorrean (HAPO) etxebizitza-eraikinetako lehen solairuetan soilik baimentzen zen alokairu turistikoa. Baina, aldi berean, ehundaka etxebizitza turistiko errejistratzen ari ziren Eusko Jaurlaritzak abian jarri zuen errejistroan. Honela, erakunde publikoek identifikatuta zituzten legalitatetik kanpo jarduera ekonomiko bat garatzen zuten pisu asko eta asko.

Horren aurrean, Udalaren lehenengo erantzuna arazoa ukatzea izan zen; hirian turismo jarduerak sortzen duen ondorio guztiekin egiten duten bezala. Baina jarrera aldatu zuten herritarren kezkak eta protestak eraginda: uda betean, alde bakarrez eta eztabaidarik gabe tramitatu zuten alokairu turistikoak erregulatzeko udal-ordenantza 2017ko abuztuan bertan. 2018ko martxoan onartu zen definitiboki. Hala ere, hortik aurrera hilabete batzuetan ez ziren zigortu legez kanpoko pisuak eta araudian sartzeko erraztasun guztiak eskaini zitzaizkien etxejabeei. Azken finean indargabetu berri den ordenantza pisu turistiko ilegalak legalizatzeko tresna bat izan da.

Ordenantza sortzeko prozesua eta azken epaiak agerian utzi duen ganora falta juridikoa ez dira izan tresna honi lotutako gabezia bakarrak. Ordenantza aurrerakoi bezala saldu nahi izan digute. Hiria zonaldeka antolatzearena azpimarratu nahi izan dute araudiaren bertute nagusi bezala. Gure iritziz, norabide okerrean hartutako neurria da, errepikatu behar ez dena. Batetik, deszentralizazioa esaten dioten hori arazoaren zabalpenerako tresna bezala ulertzen dugulako. Turistengan erakarmen handiena sortzen duten hiriko zonaldeetan (Parte Zaharra, hondartzak, Erdialdea…) kokatzen dira hotel eta pisu turistiko gehien. Beste auzo eta zonaldeetan alokairu turistikoak errazteak arazoa handitzea eta zabaltzea dakar eta ez dio presio-turistikorik kentzen dagoeneko arazoak gainezka egiten dien auzoei. Hiri osoa da turistifikazioaren kalte anitzak jasaten ari dena eta hiri osoan jarri behar zaio muga prozesu honi.

Ordenantzan arauditik kanpo zeuden pisuak identifikatu eta itxiarazteko zeregina ematen zion Udalak bere buruari. Norabide onean ezarritako funtzioa zela uste dugu. Baina zeregin horretara bideratutako baliabideak, ordea, ez dira nahikoak izan inolaz ere. Herritarren laguntzari esker soilik izan da posible legez kanpoko hainbat jarduera etenaraztea.

Azken finean, 2018tik 2021era indarrean egon den pisu turistikoen ordenantzaren bidez, une oro etxeak negozio bezala erabiltzea babestu du Udalak. Espekulaziorako eta negozioak egiteko eskubidea jarri da etxebizitza eskubidearen gainetik. Eta ez da txantxetako gauza etxebizitza larrialdi nabarmena bizi dugun hirian. Nahiz eta Donostiako kasua aztertu duten ikerlariek frogatu duten[1] pisu turistikoen eskaintzak igoera eragiten duela alokairuaren prezioetan.

Ibilbide triste honetan guztian ez da eztabaidarik onartu. Parte Zaharrean Bizi Elkarteak eta Kaleratzeak Stop plataformak ordenantza sortzeko prozesuan egin zituzten alegazioei ez zitzaien kasurik egin. Ez da donostiarren iritziak eta bizipenak kontuan hartzeko aukerarik eskaini. Dena alde bakarrez, presaz eta ezkutuan egin dute, ondo baitakite badagoela eztabaida, eta hiriaren turistifikazioa gehiegizkoa dela pentsatzen duten herritarrak ez direla gutxi.

Orain arte gertatu denak balio beza aurrerantzean akatsak saihesteko eta erabaki hobeak hartzeko. Mezu batzuk zuzendu nahi dizkiogu, hasteko, Udalari:

Aukera bat dugu orain. Publikoki adierazi dute Plan Orokorra moldatzean baliogabetutako ordenantzaren araudia erreproduzitzeko asmoa. Ez du zertan horrela izan. Pisu turistikoak mugatu eta murrizteko balio duen araudia ezarri behar dela uste dugu. Praktika hau desagertzera eramateari atea zabalduko dion markoa ezarri behar da.

Gai honetan (eta turistifikazioari lotutako guztietan) jarrera aldaketa ezinbestekoa iruditzen zaigu. Erabakiak hartzeko prozesuetan gardentasunez eta parte hartzeko aukerak eskainiz jokatu ezean, ez dago bermerik herritarren interes orokorrari erantzuteko. Gutxi batzuen interesek baldintzatu dezakete gure hiriaren eta bizilagunen bizimodua.

Turismoaren etenaldiak eta osasun-larrialdiak agerian jarri dituen ahuleziak Donostiako hiri-eredua berpentsatu eta berregokitzeko aukera bat dira. Norabide aldaketa baterako ordua da. Desazkunde turistikorantz bidea egitea inoiz baino beharrezkoago agertzen zaigu etorkizunak ekarriko dizkigun erronkei erantzuteko.

Bestalde, donostiarrei ere mezu batzuk helarazi nahi dizkiegu:

Etxebizitzak pisu turistiko bezala alokatzeak etxebizitzak bizitzeko behar dituztenen alokairua garestitzea dakar; hiria turistifikatzea, donostiarrak hiritik kanporatzea eta komunitate harremanak desegitea eragiten du. Ez onartu praktika hori. Ez legitimatu gure inguruko inork bide hori hartzen badu. Donostia ez dago salgai.

Antolatu bizilagunekin. Gure eraikinetan pisu turistikoak ezartzeari ateak itxi. Atarietako bakoitzean, etxejabeen gehiengoak hala nahi badu, eraikinean pisu turistikoak jartzea legez debekatu daiteke. Hitz egin bizilagun-komunitatean, informatu araudiez eta erabaki hauek hartzeko moduez eta eman urratsa.

Aurre egin diezaiogun etxebizitza larrialdiari. Pisu turistikoena arazo askoz zabalago baten adar txiki bat besterik ez da. Etxebizitzarekin lotutako problematika anitza da: etxerik gabekoak, alokairu garestiak, etxe-kaleratzeak, funts putreak, Donostiatik kanporatuak… Baina badago gai horiei erantzuteko antolatuta dagoen pertsona eta talde pila: auzo elkarteak, Kaleratzeak Stop, Maizterren Sindikatua, Saretxe, Azoraren kaltetuak, Alokairu, Okupazio bulegoa… Batu gaitezen eta bultza dezagun elkarrekin Donostian etxebizitza eskubidea errespetatzea lortu arte.

---

[1] Aitziber Etxezarreta-Etxarri, Julen Izagirre-Olaizola, Jon Morandeira-Arca & Imanol Mozo Carollo (2020) Urban touristification in Spanish cities: consequences for the rental-housing sector in San Sebastian, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 33:1, 1294-1310, DOI: 10.1080/1331677X.2020.1755878

Donostiako Udala, 2017-2021 Turismo Gida-Plana eguneratzeko prozesua aurrera eramaten ari da une honetan. Turismoko gida-planak hiriak epe ertainera jarraituko duen turismo estrategia definitzen du, turismo jarduerak hirian jarraituko duen norabidea finkatuz. Honela, abian den planaren eraberritzeak hiriko turismo-eredua eta jarraituko den bidea berrantolatuko ditu.      

Plana eguneratzeko proposamenak ondo jasotzen duenez, Covid19ak eragindako osasun larrialdiak inpaktu zuzena izan du hiriko ekonomian eta bereziki kolpatu du sektore turistikoaren dinamika. Dokumentuaren arabera, etenaldi orokorrak, bidaiarien, ostatu gauen, eskainitako plazen eta enpleguaren berebiziko beherakada eragin du.  

Plana eguneratzeko proposamenaren arabera, turismoak izaera sistemikoa eta zeharkakoa behar du izan. Hortaz, turismoak hiri ereduan eta Donostiarren bizimoduan duen inpaktua ere halakoxea dela ondorioztatu daiteke. Sektoreak azken hamarkadan bizi izandako neurrigabeko hazkundea medio, monolaborantza turistikoaren norabidea hartu du hiriko eredu ekonomikoak eta turismo jardueraren menpeko bilakatu da Donostia. Krisialdiaren eztandak agerian utzi du, epe laburrerako errentagarritasuna bilatzen duen egungo turismo ereduak itzelezko arrakalak dituela.

Ziurgabetasuna nagusitzen den garai hauetan egungo turismo ereduaren ahulezia guztiak azalarazi diren arren, plana eguneratzeko proposamenak, beste behin ere, hazkundea sustatzea du helburu. Hiria merkatuaren beharrizan berrietara egokitzeko produktutzat ulertzen da, lehiakortasunean eta erakargarritasunean irabazteko moldaketak proposatuz eta baliabide publikoak erabiliz guztion onura bilatzen ez duen eredu ekonomikoari eusteko.

Testuinguru horretan ahaztu edo estali egiten da turismoari lotuta ageri diren ondorio ezkorrak eta hauen gaineko hausnarketa. Berriro ere, ezberdintasunak elikatzen dituen negozio pribatuaren alde egiten da, bidean suntsitzen duena kontuan hartu gabe. Zentzu honetan, ez da inongo aipamenik jasotzen, turismoak lan-baldintzetan, berdintasunean, etxebizitza-merkatuan, ingurumenean, hizkuntzan, eta beste aspektu batzuetan sortzen dituen kalteen eta hauei aurre egiteko neurriei lotuta.   

Plana berritzeko proposamenak dioenez, planak hiriaren egungo estrategia berrikusteko funtsezko irizpideak definitzea bilatzen du. Horretarako, prozesu “parte-hartzaile” baten berri ematen du. Prozesu horretan, Donostiako turismoaren balio kateko funtsezko pertsonen, interesdun eragile publiko eta pribatuen edota garrantzizko operadore turistikoen partaidetza aurreikusten da. Harritzekoa da, ordea, hiriko bizilagunen eta hauen arteko harremanak elikatzen dituzten elkarte soziokultural anitzen gaineko aipamen bakar bat ere ez jasotzea. Turismotik etekin ekonomikoa ateratzen duten eragileen parte hartzea aurreikusten da eta ez da biderik ematen turismo jarduerak eragindako kalteak jasaten dituztenek beren iritzia eta ekarpena emateko. Beraz, prozesu horrek, “parte-hartzailea” izan beharrean, agerian uzten du, beste behin ere, turismo-merkatuko inbertitzaileen beharrei soilik erantzuten dien udal-kudeaketaren autoritarismo politikoa.

BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko donostiarren plataformaren iritziz,  hiriaren turismo-eredua definituko duen behin-betiko plana donostiar guztion artean osatu behar da. Izan ere, esperientziak erakutsi digu hiriko turismo-ereduak hiriaren eta bertako herritarren bizimoduan berebiziko eragina duela. Gainera donostiar guztion onura bilatzea izan behar da plan horren erdiguneko helburua.; eta ez egunean-egunean hiriko bizitza prekarizatzen duen merkatu suntsikorra elikatzen jarraitzea.

Horretarako, honako hau eskatzen diegu Donostiako Udal Gobernuari eta turismo saileko arduradunei: Hiriko turismo eredua zehazten duen turismo gida-plan berriak benetako partehartze prozesua izan dezala oinarri; herritarren eta gizarte eragileen (auzo elkarteak, talde soziokulturalak eta ekologistak, herritar plataformak etab.) parte hartzea bermatu dadila guztioi eragiten digun gaiei errotik heltzen dien eztabaida irekia, zabala eta aberatsa izan dadin.

BiziLagunekin, Eguzki, Haritzalde eta Parkea Bizirik taldeek elkarlanean landu eta Donostiako Udalari aurkeztu dioten eskaera:

Santa Klara uharteko itsasargiko lanak amaitzear dira eta Cristina Iglesiasen artelana 2021eko udaberrian ikusgai egotea espero da. Proiektua iragarri zenetik asko izan gara honek ekar zitzakeen ondorioekiko zalantzak agertu ditugun elkarte, eragile eta norbanakoak. Behin baino gehiagotan adierazi bezala, ekimen honek, ingurumenean, ondarean, udal ogasun publikoan, hiriaren turistifikazio prozesuan eta hiri-espazioaren pribatizazioan eraginak izango ditu. Hala ere, egindako hobekuntzarako iradokizunei entzungor eginez, Donostiako Udal Gobernuak suharki defendatu du proiektuaren gauzapen integrala. Hasieran markatutako bide-orria ez dute batere aldatu, ezta ere, COVID-19 birusaren pandemiaren ondorioz bizi dugun osasun krisiak eta krisi ekonomikoak eztanda egin ondoren. Are gehiago, Donostiako Udal Gobernuak 2020ko azaroaren 3an onartu zuen Santa Klara itsasargiko lanen kontratuaren bigarren aldaketa, obraren kostua %11 garestitzea adostuz. Noiz eta, krisi testuinguru honetan, behar eta premia sozialak areagotu direnean.

Santa Klarako itsasargian burutzen ari den eskuhartze artistikoak uhartean eta hirian orohar sortu ditzakeen albo-eraginez kezkaturik, idatzi hau sinatzen dugun elkarte eta eragileok ondorengo gogoeta konpartitu nahi dugu:

Santa Klara uhartea Donostiaren nortasun kolektiboa ardazten duen elementu egituratzaile bat da. Aparteko balioa duen harribitxi hau ordea, naturalki aberatsa bezain hauskorra da. Ondorioz, gune honek jasaten duen presio antropikoa areagotzea erabat kaltegarria suerta daiteke. Hortaz, uhartean sartzen den bisitari kopuruaren gehikuntza ekar dezakeen ekimen honekiko arduratuta gaude.

Sinatzaileen artean itsasargiko proiektuaz nork bere iritzia eta jarrera duen arren, ez genuke proiektu honen balio artistikoa zalantzan jartzerik nahi. Hala ere, proiektua ez bada hiriaren eta inguruaren balioak babestu eta bermatzeko neurriekin batera gauzatzen, konpondu ezinezko kalteak sortuko dituela deritzogu. Izan ere, presente dugu Gaztelugatxen gertatzen ari dena, “Game of Thrones” telesailean agertu zenetik erakusleiho turistiko hutsala bilakatu baita. Gertuko adibide honek erakusten digunez, bisitarien ugaritzeak paisaia-ezaugarri bereizgarrien eta natura-balioen galera progresiboa eragin ditzake.

Aldiz, Donostian garaiz gaude beharrezko neurriak hartuz gero, gizarte eta ingurumen inpaktu konponezinak saihesteko. Horretarako ezinbestekoa da proiektuak sortu ditzakeen ondorioak aurreikusi, aztertu eta kudeatzea. Jakin badakigu ekimenaren bultzatzaileek ere kezka hauetako asko partekatzen dituztela eta dagoeneko uhartearen etorkizuneko kudeaketarako oinarriak zehazteko lantalde teknikoa abiarazi dutela.

Aurreko testuingurua aintzat hartuz, espazioa modu eraginkorrean babesteko funtsezkotzat jotzen dugu uhartearen kudeaketa eta erabilera plan bat eratzea, zeinak garatu ahalko diren jarduerak eta hauen ezaugarriak arautuko dituen. Honekin batera, planak, gutxieneko aurrebaldintza hauek errespetatzea eskatzen dugu:

1. Donostiako Udalbatzak 2020ko uztailaren 23an Santa Klara uharteko edukierari buruzko mozioan onartutako puntua garatzea. Hau da, edukierari buruzko berariazko plan bat eginez, Santa Klarara iristeko garraioak eta uhartean sartu daitekeen gehienezko jende kopurua irizpide mugatzaileenen arabera finkatzea. Zehazki, hau da Udalbatzak onartutako puntua:

“Donostiako Udalbatzak hertsatuki eskatzen dio Udal Gobernuari osatu eta jarri dezala herritarren eskura Santa Klara uharteko edukierari buruzko berariazko plan bat. Plan honek, halaber, COVID-19 birusaren testuinguruaz haragoko beharrei erantzun beharko die eta besteak beste bisitari kopuruak ingurumenean izan ditzakeen eraginak aintzat hartu beharko ditu.”

2. Uharteko irekiera sasoia eta joan-etorrietarako epea, gaur egun Santa Klarari eragiten dion 2003ko udal bandoak definitzen duena izaten jarraitzea, urtean 4 hilabetekoa, alegia.
3. Irekiera sasoia errespetatuz, uharteko erakargarritasun elementu nagusia bilakatuko den itsasargia, bisitarientzako astean 4 egunez baino ez zabaltzea. Honekin, astean 3 egunez bada ere, uharteak egun betetzen duen lagunarteko aisialdirako arnas-gune funtzioa mantentzea bermatuko litzateke.
4. Onarturiko jarduerak publikoak eta Donostiarren onurari begira jarritakoak izatea (bereziki ingurumen heziketarekin harremana duten interes pedagogikoa dutenak sustatuz), beti ere, hiri erakargarritasuna eta hazkunde turistikoa jomuga dituzten ikuspegiak irmoki baztertuz.
5. Itsasargiaren kudeaketa eta sarbideen kontrola erakunde publiko baten esku uztea (Cristina Enea Fundazioa), logika monetaristen menpeko interes oro alboratuz.
6. Santa Klara uhartean bestelako azpiegitura gehigarri berririk eraikitzeari uko egitea.

Horrenbestez, Santa Klarako itsasargiko eskuhartzea aukera aparta izan daiteke udalaren, teknikari eta adituen, eta gizarte eragileen arteko adostasunetik sortutako proiektu ireki eta partehartzaile bat planteatzeko, Donostiak iraunkortasunarekiko duen konpromezuaren erakusgarri izango dena. Santa Klara uhartea ezin da baliabide turistiko estrategiko modura ulertu, etorkizuneko belaunaldientzat zaindu behar den biotopo babestu bezala baizik. Hori dela eta, idatzi hau sinatzen dugun elkarte eta eragileok, eskari zuzena egiten diogu Udal Gobernuari nahiz Santa Klarako itsasargiko instalazio artistikoaren proiektuan lanean ari den talde teknikoari, uhartearen babesa bermatzeko eskura dituzten baliabide guztiak aktibatu ditzaten, hemen jasotako proposamenak aintzat hartuz.

BIZILAGUNEKIN PLATAFORMA – EGUZKI – HARITZALDE NATURZALEEN ELKARTEA – PARKEA BIZIRIK KULUNBERA

Krisian eta larrialdian ere umorea ezinbestekoa delako: Donostiaren turistifikazioa eta bere ondorioak salatzeko MEME LEHIAKETA.
Animatu, sortu eta parte hartu!

#TURISMEME