AMAIERAKO TESTUA:
HEMEROTEKA:
EUS
ESP
EUS
ESP
Donostiaren defentsan diharduen DONOSTIA DEFENDATUZ koordinakundeak hiritarrak deitu nahi ditu maiatzaren 21ean (igandea) egingo den manifestaziora, gaur egun hiria mehatxatzen duten hirigintza-jarduera basatien ugaritzea dela-eta.
DONOSTIA DEFENDATUZ koordinakundea partiduekiko aske diren erakunde, auzo-elkarte eta gizarte-mugimenduek osatuta dago: Ondare-SS, Haritzalde, Satorralaia, Belartza 2 Gelditu, Dendartean, Ba Gera, Uliako Auzo Elkartea, Bizilagunekin, Heriz Plataforma, Parkea Bizirik eta Amara Bai elkarteek osatzen dute.
Udal Gobernuaren kudeaketa okerrarekin ados ez dauden hiritarrei dei egiten diegu, azken urteetan Donostiak pairatu dituen askotariko erasoak salatzeko. Zaila da Udalak kaltetu dituen Donostiako baliabideen zerrenda osatzea: gure nortasuna, gure ondare arkitektonikoa, gure inguru naturala, gure kultura, gure gizarte-bizitza, gure merkatari sare lokala etab.
Donostia gure begien aurrean desegiten ari da. Hiritarrei lotsagarriki bizkarra emanez, turismoari begira hiri ezagutezina eraikitzen ari da. Adibide gisa, azken legegintzaldian bideratzen eta egikaritzen ari diren ekintza hauek salatu nahi ditugu:
Jarduera horiek gizartean sorrarazi duten alarma eta atsekabea izan dira herritarrei dei bateratu hau luzatzearen eragileak.
DONOSTIA DEFENDATUZ koordinakundearentzat, aipatutako berri ditugunak ez dira puntualak, endemikoak baizik. Sistematikoki ezarritako udal politika konkretuen ondorio garbiak dira, interes ekonomiko handiei sistematikoki mesede egiten dietenak (higiezin-promotoreak, saltoki handiak, hotel-kateak, putre-funtsak etab.). Hori da Donostiako Udalak bere finantzaketa sustengatzeko aukeratu duen bidea, egungo hiria modu arriskutsu eta atzeraezinean salduz.
Emaitza agerian dago: gaur egungo Donostiaren hiru-eredua, enpresa handien negoziorako eta turismo masifikatura begira eraikitzen ari da, biztanlekok ezagutu dugun bizitoki atsegina desagertaraziz. Jatorri eta baldintza desberdinetako pertsonak babesten dituen hiria bultzatu beharrean, milaka donostiar kanporarazten dituen hiria bihurtu da, etxebizitzaren egoera tamalgarriak argi eta garbi erakusten duen bezala. Ondorioz, bizilagunen zahartzea eta auzokideen sareak ahultzea bultzatuz.
“DONOSTIA EZ DAGO SALGAI” protesta-martxa egingo dugu, gaur egungo gobernu taldeak sustatzen duen hiri eredua salatzeko, maiatzaren 21ean, igandea, 12:00etan, Easo plazatik abiatuta.
Asier Basurto Arruti – BiziLagunEkin plataformako kidea
Hauteskunde usaina heldu zaigu, udaberri usainarekin batera, aste hauetan. Bidegorri asfaltatu berriek eta publizitate instituzionalaren biderkatzeak ematen dizkigute hauteskundeen etorreraz ohartzeko pistak.
Donostiako Udalak hotel berriak irekitzeko baimenak bertan behera utzi ditu. Urtebeteko moratoria ezarri dute. Erabakia “turismo jasangarri eta arrazoizkoa izateko estrategiaren barruan” dagoela azaldu zuen Eneko Goia alkateak. Lizentzia berriak eman ez arren, kontuan hartu behar da dagoeneko tramitean dauden 75 pisu turistikok eta lizentzia eskuratua duten hotelek aurrera jarraituko dutela; tartean Arte Ederren antzokia ia erabat eraitsi ostean eraikitzen ari diren luxuzko Hilton hotelak.
Hipokrisia kiratsa ekarri digu udaberriak hauteskunde usainarekin batera. 8 urtean 43 hotel baimendu ditu udal gobernuak. 2017an legea betetzen ez zuten milaka pisu turistiko legeztatzeko sortu zuen araudia eta, gerora, horiekin aberasten direnen negozioa babestu du epaitegien aurrean. Turistifikazioaren makinaria indar betean hedatzeko eta gailentzeko erraztasunak ematen aritu ostean, ez du sinesgarritasunik saturazioa konpontzeko arduratsu izango dela kontatzen digunean. Erabaki kosmetikoa da. Arazoa geldiarazteko aukera izanda ez dituzte beharrezko neurriak hartu.
Moratoria justifikatzeko, turistifikazioak etxebizitzaren merkatuan, enpleguan, auzo bizitzan eta eredu ekonomikoan dituen kalteak zerrendatu dituzte. Orain arte hiriaren bilakaerarekin kritiko agertu diren herritarrek, elkarteek eta plataformek bazterkeria jasan dute. Orain, egoera larria denean eta hauteskundeak datozenean, arduratuta daudela eta soluzioak dakartzatela esateko mozorrotzen zaizkigu egoeraren erantzule direnak.
Izan ere, donostiarrak kezkatuta eta haserre daude hirian gertatzen ari denarekin. Donostia Turismoaren inkesten arabera herritarren %60k uste du ez litzatekeela turista gehiago erakarri behar hirira. Hauteskunde aurretik itxurakeria gehiagoren testigu izango gara: promesak, infografia dirdiratsuak… Hiri bizigarria ez da hauteskundeetan soilik jokatzen. Turistifikazioarekin irabazten ateratzen direnen garroak hiriko botere-gune askotara heltzen dira. Baina, aste hauetan eztabaida publikoan inoiz baino arreta handiagoa jarriko da hiri ereduarengan.
Arreta hori desbideratzeko saiakerak etorriko dira: hotelen moratoria bezalako epe-laburreko adabakiak. Proposatuko dituzte eraginkortasun hutsala duten amuak: tasa turistikoa, deszentralizazioa (erdialdean mugatu eta beste auzoetara bideratzea) edo desestazionalizazioa (udan mugarik ezarri gabe, beste hilabeteetako fluxuen hazkundea). Eta adi berean, uhartera bisita kopurua handitzen dute, FITURen aurrekontu publikotik ordaindu dute negozio pribatuen promozioa…
Baliatu dezagun garai hau eztabaida pizteko eta gai garrantzitsuei heltzeko: milaka gazte hiritik kanporatzen dituen etxebizitza larrialdiaz, adibidez. Aktiba gaitezen bizilagunekin batera antolatzeko, atariz atari, auzoz auzo eta hiri osoan, informazioa trukatzeko, elkartasun mugimenduekin, espekulatzaileei eta esplotatzaileei mugak jartzen, protestan eta aldarrikapenean.
Norabide bat behar dugu. Hiri ereduaren desazkunde turistikorantz bideratzea da gaur egungo galbidea eteteko bermea. Jarduera turistikoak hirian duen pisuak hazten jarraitzen badu, ez dago oreka sozial, ekonomiko edo ekologiko posiblerik. Bisitari kopuruaren hazkundea bilatzeak edo sustapen turistikoan dirutzak inbertitzen jarraitzeak arazoa handitzen du.
Egoera larriak neurri ausartak eta irmoak eskatzen ditu: trantsizio prozesu planifikatu bat. Hiriaren egitura ekonomikoa orekatzea, turismo sektoreko langileak beste sektoreetara berme guztiekin bideratzea, hiri espazioa herritarron beharretatik birpentsatzea…
Ziurrenik, espekulazioarekin, eraikuntzarekin, ostalaritzarekin eta handizkako merkataritzarekin nahieran aberasten aritu direnekin talka ekarriko luke norabide horrek. Baina saihestu behar ez den talka da, herritarron gehiengoaren beharrei erantzun nahi bazaie. Hori da hitz ederrak proban jartzeko modua. Hor ikusten da nor ari den norentzat eta noren esanetara lanean.
Irutxuloko Hitza 2023/03/31
Bizilagunekin plataformak Eusko Legebiltzarreko Merkataritza, Kontsumo eta Turismo Batzordean agerraldia egin du Donostian alokairu turistikoko etxebizitzei lotuta bizi den egoera azaldu eta egoera hori konpontzeko proposamenak aurkezteko.
Batetik, premia larria delako, lehenbailehen hartu beharreko neurri sorta bat jarri du plataformak mahai gainean:
Bestetik, desazkunde turistikoaren norabidean eta pisu turistikoak hiritik desagerraz¡razteko mekanismo bezala, bi neurri proposatu ditu plataformak:
Hotelen eta pisu turistikoen urtebeteko moratoria
Agerraldian, plataformak hainbat aipamen egin ditu Donostiako udalak iragarritako moratoriaren gainean. Lehendabizi, hauteskunde-aurreko estrategien baitan kokatu du neurria:
“Turistifikazioaren makinaria indar betean hirian hedatzeko eta gailentzeko erraztasunak ematen aritu direnek ez dute sinesgarritasunik orain. Arazoa geldiarazteko aukera izan dute azken 8 urteetan eta ez dituzte neurriak hartu. Orain, egoera larria denean eta hauteskundeak datozenean, arduratuta daudela eta soluzioak dakartzatela diote egoeraren erantzule direnek. Badakite donostiarrak kezkatuta eta haserre daudela.”
Gainera, moratoria oso partziala dela azpimarratu du plataformak. Dagoeneko tramitazioan dauden 75 pisu turistiko inguru legez onartu daitezke. Horrez gain, lizentzia onartuta duten 5 hotel proiektuk, gutxienez, aurrera jarraitzen dute (Miren Bihotzakoa edo Arte Ederren antzokikoa, kasu).
Amaitzeko, Bizilagunekin plataformak egonezina adierazi du Hiri Antolamenduko Plan Orokorra berritzeari begira Udal Gobernuak aipatu dituen asmoengatik. Hiriko zenbait zonalderi soilik eragingo lioketen neurrietan oinarritu ordez hiri osorako desazkunde turistikoan oinarrituko den estrategia integral baten alde egin du.
“Turistifikazioa hiriko gune batzuetara eta urteko garai batzuetara mugatutako fenomeno bezala aurkezten saiatzen ari dira aspalditik. Oso interpretazio okerra da. Turistikazioa ez da ematen turistak pasiatzen ibiltzen diren kaleetan soilik, jarduera turistikoaren gehiegizko hazkundeak eragin kaltegarriak dituen gune oro da turistifikazioaren biktima. Gure begietara, Donostia osoan eta hiriko mugetatik haratago eragiten du fenomenoak.”
Gipuzkoako Foru Aldundiaren Gazteria Zuzendaritzak gazteen emantzipatzeko zailtasunak hobeto ezagutzeko xedeari begira, udalerrien adin-egitura aldaketen gaineko kezkatik abiatuta ikerketa egin du: https://www.gipuzkoa.eus/eu/web/gazteria/adierazleak-ikerketak/bizileku-mugikortasuna
Ikerketaren ondorioek erakusten dute lotuta daudela Donostiak azken urteetan bizi duen bilakaera eta gazteak hiritik kanporatzearen artean.
“Aztertu diren adierazle sozioekonomikoetatik etxebizitza eskuratzeko aukera da udalerri batek gazteak bereganatzeko arrazoi nagusia. Izan ere, etxebizitza-parkearen hazkundea, etxebizitza salerosketaren tasak eta alokairu berrien tasak gora egin duen eremuetan migrazio saldoak gora egiten duela egiaztatu da.”
“Donostiak eta bere inguruak metropolizazio prozesua bizi dute; hiriburuaren eragin-eremua gero eta zabalagoa da.”
“Hiriburuak gazteen harreman indartsua du Bidasoa, Buruntzaldea eta, bereziki, Oarsoaldearekin. Kasu guztietan Donostiatik eskualde horietara joan diren gazteak herri horietatik Donostiara joan direnak baino gehiago izan dira. Buruntzaldearekin harremanean, esaterako, Donostiak 457 gazte galdu ditu: 1.474 gazte joan dira Donostiatik bertara bizitzera eta handik 1.017 jaso ditu. Oarsoaldearen kasuan, berriz, 408 gazte galdu dira: erroldako bajak 1.901 izan dira eta altak 1.493.”
Donostiatik herri bakoitzera joandako gazteen kopurua begiratuta, banan banan zenbaki deigarriak ikusten dira. Batzuetan kopuru absolutua berez altua delako eta besteetan, herriko biztanleriarekiko zati proportzional esanguratsua osatzen dutelako. Errenteria (892), Pasaia (728), Irun (594), Hernani (421), Astigarraga (325), Lasarte-Oria (309), Andoain (181), Oiartzun (134), Urnieta (125), Usurbil (113). Astigarragaren kasuan, bere migrazio-saldoaren erdia baino gehiago zuzenean Donostiatik jasotako gazteek eragindakoa da. Aipatutako kasu hauetan guztietan Donostiatik herri horietara joandako gazteen kopurua kontrako norabidean lekualdatutakoak baino altuagoa da.
Hiri barneko dinamikek ere, hiriaren bilakaerarekin (etxebizitzaren garestitzearekin eta turistifikazioaren ) lotura dutela pentsa daiteke. Izan ere, hiri-erdigunetik gertuen dauden auzoek galdu dituzte bizilagun gazteak: Ibaeta (203 gazte), Gros (181 gazte), Egia (133 gazte), Zentroa (89 gazte), Ategorrieta-Ulia (84 gazte) eta Antiguo (81 gazte). Eta hiriaren kanpoaldeko auzoek, azken urteetan etxebizitza-parkearen hazkundea izan dutenek, jaso dituzte bizilagun gazte berriak: Loiolako Erriberak (221 gazte), Txominenea (156 gazte), Aiete (133 gazte, Morlanseko eremua hartzen du bere barnean) eta Martutene (61 gazte).
Egoeraren larritasun ukaezinaren aurrean Bizilagunekin Plataformatik Donostian lehenbailehen hiri-eredu aldaketaren beharra agerian geratzen dela azpimarratzen dugu. Hiriaren turistifikazioak eta gutxi batzuen negozioak sustatzean oinarritutako hiri-ereduak ekarri dute gero eta donostiar gehiagori ukatzea Donostian bizitzea. Gazteen kanporatzearen fenomeno esanguratsua bizi dugu eta horrek hiriak bere bizigarritasuna eta bere bizia galtzeko prozesua areagotzen du modu kezkagarrian.
Desazkunde turistikorantz norabide estrategikoa hartzeko beharra begi bistakoa da une honetan. Turismoaren hazkundea eta etxebizitza larrialdiari amaiera emateko neurri ausartak eta irmoak hartzeko ordua da. Donostiarren bizitzak eta bizi-baldintzak erdigunean jarriko dituen hiri-eredurantz urratsak eman behar dira, oreka sozial, ekologiko eta ekonomikoaren bidetik eraikiz Donostiaren etorkizuna.
Industria turistikoak diru gehiago nahi du. Ez zaio axola zer suntsitu trukean. Donostiako alkateak iragarri duenez, Santa Klara uhartean Hondalea eskultura sustatzeko bisita gidatuak gehitu nahi ditu. Apirilaren 1a eta 16a bitartean, behar beste turista eraman nahi dituzte uhartera. Horrela, behin udako garaia egonkortuta, Udalak urtean zehar eskaintza zabaltzeko asmoa ere badu, eskaeraren arabera. Egoera horren aurrean, dokumentu hau sinatzen duten lau kolektibook salatu nahi dugu erabaki honen bidez Udalak uhartean bisitak mugatzearen inguruko akordioak apurtzen dituela, eta ohartarazi nahi dugu, beste behin ere, Hondalea instalazioaren bidez uhartean sortutako erabilera turistikoak ondorio kaltegarriak dituela Santa Klarako ingurune ekologiko eta sozialean.
2019an eta 2020an, uharteko itsasargian Hondalea jartzeko esku-hartzearen aurrean, lau kolektibo sinatzaileok hainbat bilera egin genituen udal gobernuko kideekin, baita eskulturaren sustatzaile den enpresako kideekin ere. Topaketa horien helburua zen uhartean turismo-jardueraren handitzeari mugak jartzea eta azpiegitura honek ekosisteman, biotan, ondare historikoan eta donostiarrok uharteari eman dioten erabileran duen eragin negatiboa murriztea. Hain zuzen, bilera horietan ordutegia, egutegia eta bisitari kopurua mugatzea jarri ziren mahai gainean, baita uharteko bisitei lotutako zerbitzuak eta azpiegiturak murriztea ere.
Egun, bisiten egutegia luzatzearen berriaren aurrean, duela bi urte adostutakoa alde bakarretik hausten dela ikusten dugu. Berriro, uhartera bisitari gehiago etortzearen alde jokatzen da, eta leku gehiago uzten zaio egunero hiriko natur guneak mehatxatzen dituen dinamika turistifikatzaileari.
Uhartea itsas hegaztien etxea da, eta apirilean bertako biztanleek lurrean habia egiten duten garaia da. Astebete habia egiteko, hilabete txitatzeko eta hilabete eta erdi kumeak zaintzeko. Hori guztia 5,4 hektareako lur zatian. Santa Klarak babestutako espezieak ere baditu, hala nola Frankenia Leavis izeneko txilarra, Uharteko Sugandila (Podarcis liolepis), Ubarroi mottoduna (Phalacrocorax aristotelis), kaio Iluna (Larus fuscus) eta Kaio Atlantikoa (Larus marinus). Gainera, kaio hankahorien kolonia handi bat (Larus michahellis) enklabe horretan bizi eta ugaltzen da.
Sustatzaileen esanetan, uharteko itsasargian kokatutako Cristina Iglesiasen Hondalea “arrazoi ekologikoen defentsaren eta ingurumenaren kontserbazioaren sinbolo da”. Errealitatetik urrun, eskuhartze artistikoa Santa Klarako ekosisteman historikoki eragina izan duten mehatxuen zerrendara gehitu dezakegu. Era berean, instalazioa diskriminatzailea da eta mugikortasun mugatuta duten pertsonentzako irisgarritasun-legea urratzen du. Gainera, salbamendu-azpiegitura berriak beharko ditu osasun-larrialdiei erantzuteko, uda-denboraldi ofizialetik kanpo irekiz gero.
Uharteko ekosisteman izandako eragin negatiboez haratago, Hondalea bere baitan eskala handian Donostiako makinaria turistikoari begirako operazio bat da, negozio turistikoak mugitzen dituen interes pribatuak asetzeko. Engranaje bat gehiago, itsasargiko eskultura erakargarritasun turistiko berri bat bihurtu, turistifikazio prozesuek gero eta nabarmenago auzokideen bizitza prekarizatzen duten hirian.
Hasiera batean, Hondalea Cristina Iglesiasek Donostiarrei egindako opari gisa iragarri bazen ere, 1,5 milioi euroko hasierako aurrekontuarekin abiatu zen. Aurrekontu hori pixkanaka 5 milioi euro publikoetara iritsi zen, Donostiako zergadunek ordainduta eta, horren ondorioz, fiskaltzak ikerketa bat ireki zuen. Lanaren instalazioa iragarri zenean, sustatzaileek ziurtatu zuten faroko esku-hartzeak ez ziola irlako ingurune naturalari eragingo, are gehiago, uhartearen balio naturalak sustatzeko erabiliko zela. Hain zuzen ere horiek dira gaur egun mehatxupean jarraitzen duten arloak.
Horregatik guztiagatik, UDAL GOBERNUARI ESKATZEN DIOGU:
Donostian, 2023ko martxoaren 16an
Bizilagunekin Plataforma / Haritzalde / Eguzki / Parkea Bizirik
Pasa den otsailaren 22 eta 23an, ARGIA[1] aldizkariaren bidez, Eusko Jaurlaritzaren Turismo Sailak Italiako sei kazetariri aurrekontu publikotik finantzatutako bidaiaren berri jaso genuen. “Nazioartearekin harremanak estutzea” eta “Euskadirekin harremana familiarizatzea” omen zen xedea. Euskal Herriko hainbat tokitan gauzatutako luxuzko oporraldiko gastuek barne hartzen zituzten hegaldiak, hotelak, goi mailako jatetxeetan otorduak, bodegak, golfa… Era berean, argitaratutakoaren arabera, 2022an Eusko Jaurlaritzak 145.000 euro bideratu zituen 26 prentsa-bidaiaren antolaketara. Egoera honen aurrean, Bizilagunekin Plataformak hiru ideia nagusi nabarmendu nahi ditu:
[1] https://www.argia.eus/albistea/jaurlaritzak-luxuzko-bidaiak-oparitzen-dizkie-nazioarteko-zenbait-kazetariri-euskadiko-turismoa-sustatzeko
Alokairu turistikorako plataformak mundu osoan (eta Donostian) hedatu zirenetik eztabaidagai izan dira. Hiriaren turistifikazioan eta etxebizitzaren merkatuan berebiziko eragina dutenez, hirien eta lurraldeen bizigarritasunaren alde antolatutako gizarte mugimenduek, interes ekonomiko pribatuen aldeko lobby sektorialek eta administrazio publikoek beren posizioak markatu dituzte. Donostian, azken urteetan ezagutu ditugu erregulazio saiakerak, epaitegiek araudia bertan behera uztea, pisu turistikoen negozioan dabiltzanen eta hotelen negozioetan dabiltzanen arteko talkak… Era berean, ezagutu ditugu bizilagunengan sortutako arazoak eta ohiko bizitegi gisa alokatzeko etxebizitzen inoizko prezio igoerarik handiena. Haritik Hirira taldeak gaur egun fenomeno honek Donostian dituen ezaugarriez egindako azterketa baliatu du Bizilagunekin desazkunde turistikoaren aldeko donostiarren plataformak arlo honen inguruko zerbait azalpen emateko eta zenbait proposamen plazaratzeko.
ETXEBIZITZA ETA ALOKAIRU TURISTIKOA
Etxebizitza egokia izateko eskubidea 1948ko Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalaren 25. artikuluan eta 1966ko Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Nazioarteko Ituneko 11.1 artikuluan bizi-maila egokia izateko eskubidearen parte gisa aitortu zen. Hortik abiatuta, egun indarrean dagoen legediak ere aitortzen du eskubide hau. Oinarrizko eskubide oro bezala, bermatua egon behar luke herritar ororentzat. Gaur egun, Donostian ez da etxebizitza eskubidea bermatzen; eta, are gehiago, populazioaren zati handi bati eragiten dion etxebizitza larrialdi egoera bizi dugu.
Eskubide urraketa masiboa bizi dugu. Espekulazioaren bidez aberasten direnek milaka herritarren eskubidea urratzen dute eta, beraz, espekulazioarena ez da negozio zilegia. Ez litzateke erregulatu behar, desagertu dadin beharrezko urratsak eman baizik. Zentzu horretan, etxebizitza ez litzateke jabetza pribatuaren dinamikan ulertu behar, herritarron oinarrizko beharren asetzearenean baizik. Hargatik, etxebizitza politikek eta araudiek espekulaziorako aukerak eskaintzen eta babesten dituztenean gutxi batzuen negozioa lehenesten dute, gehiengoarentzat arazoa areagotuz eta larriagotuz.
Etxebizitza larrialdia Donostiako arazo sozial nagusienetakoa izanik, lehentasunezko eginbeharra da tinko eta erabakitasunez erantzutea. Ezin da gehiago atzeratu egiturazko egoera honen konponbidea. Zentzu horretan, alokairuen prezioa mugatzea premiazkoa da. Une honetan eztabaidan badago ere, aspaldi aplikatua behar zuena atzeratzeko indarra egiten dute sektore boteretsuek.
Hiriaren turistifikazioa eta etxebizitza larrialdiaren areagotzea elkar loturiko fenomenoak dira. Donostiak jasotzen dituen turista kopuruak, eskaintzen diren hotel plaza kopuruak eta pisu turistikoen kopuruak, esaterako, hazkunde handia izan dute azken bospasei urteetan. Urte horietan etxebizitzen salerosketa eta alokairu prezioek ere ohikoaz gaindiko igoera izan dute. Hiriko gaur egungo beste hainbat arazori bezala, etxebizitza larrialdiari erantzuteko desazkunde turistikorantz norabide estrategikoa hartu behar da.
Alokairu turistikoko pisuei dagokionez, azken urteetan erakunde publikoek izandako jarrera erabat okerra izan da eta hartutako erabakiak, berriz, oso kaltegarriak. Diskurtso mailan 2017an pisu turistikoen areagotzearen gaineko eztabaida publikoa piztu zenean, arazoa ukatzen saiatu ziren. Hurrengo hilabeteetan arazoaren eragina ukatzen jardun zuten, ohiko etxebizitzekin zuen lotura ezkutatu nahian. Ondoren, arazoaren hedadura ukatzeko saiakera egin zuten, auzo eta zonalde zehatz gutxi batzuena balitz bezala. Eta, gaur egun, arazoan esku hartzeko botere publikoek duten aukera eta gaitasuna da ukatzen dutena. Apartamentu turistikoen jarduera ez-zilegia oztopatzeari uko egiteko, diskurtsoan atzerapausoak emanez egokitzen joan dira, gizartearen aurrean sinesgarritasuna galtzen joan ahala. Gaur egun, hurrengo hauteskunde-zikloak hurbildu ahala, diskurtso arduratsu bat antzezten hasi zaizkigu urteetan zehar espekulatzaileak pozik mantentzen eta turistifikazioa areagotzen lan egin dutenak.
PREMIAZKO NEURRIAK
Badira neurri batzuk presaz eta urgentziaz aplikatu beharrekoak. Orain arte etxebizitzak negoziorako baliatzea ahalbidetu duten baldintzak indargabetzeko neurriak dira.
DESAZKUNDERAKO PROPOSAMENAK
Lojamendu turistikoek etxebizitza larrialdian duten eragina neutralizatzeari begira, alokairu turistikoko pisuak mugatu, murriztu eta epe laburrean hiritik desagerrarazi behar direla uste dugu. Horretarako neurri zehatzak ere inplementatu behar dira, desazkunde turistikorantz norabide estrategikoan kokatzen direnak:
Donostiarron bizi-proiektuak baldintzatzen ditu etxebizitza larrialdiak, ehundaka bizilagun hiritik kanporatuz, besteak beste. Arazo honi konponbidea lehentasunezko helburua izan behar da eta horretarako gehienon kaltearekin aberasten diren gutxi horiei bidea moztu behar zaie. Hiriaren turistifikazioak etxebizitza merkatuan duen efektuari neurri irmoekin heltzeko ordua heldu da eta donostiarron bizi baldintzak hobetzera zuzendutako proposamen zehatz hauek mahai gainean jartzen ditu Bizilagunekin plataformak auzi honen eztabaidan eragin dezagun eta guztion artean indarrean jar daitezen bultza dezagun.
https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20230122/donostia-y-airbnb-una-relacion-toxica
Interneteko pisu turistikoen plataformek (ezagunena Airbnb) turismo sektorea eraldatu dute azken hamarkadan. Donostia ez da salbuespena izan. Eskaintza turistikoaren areagotze etengabeak, hainbat eragile sozial, ekonomiko zein kulturalen kezka eta egonezina ugaritu du eta gehiegizko eskaintza turistikoaren kalteak azaleratu. Pandemiak jarduera ekonomiko guztietan izan zuen eragina, eta turismo jarduera sektore kaltetuenen artean kokatu zen. Hilabete batzuen ostean, jarduera berreskuratzen ari dela dirudi, eta oraindik goiz den arren, dagoeneko hasi gaitezke norabidea zein izango den sumatzen.
Haritik Hirira ikerlari kolektiboak, Airbnb efektua pandemia ostean. Donostiako kasua aztergai txostena egin du egoeraren argazki ahalik eta fidelena lortu, indarrean dauden joera nagusiak azaleratu eta horietatik ondorioak atera asmoz.
Azterketaren xehetasunak eta datu guztiak biltzen dituen txostena:
Ikerketa lan honetatik abiatuta, Bizilagunekin plataformak egoeraren bere irakurketa eta hobekuntzarako proposamenak plazaratu ditu:
ALOKAIRU TURISTIKOKO ETXEBIZITZAK DONOSTIAN: Egoeraren irakurketa eta konponbiderako proposamenak
Gure hiriak, gure auzoak, gure klima, gure osasuna, gure bizitza. #TuristifikazioariStop
SET sareak, turismoaren aurrean dauden Europa hegoaldeko hirien sareak, ekintza deialdi bateratua egingo du irailaren 27an hainbat hiri eta lurraldetan Collapse Tourism Day lelopean, Turismoaren Nazioarteko Eguna ez ospatzeko asmoz.
SET sarea 2018ko udaberrian sortu zuten Venezia, València, Sevilla, Palma, Iruñea, Lisboa, Malta, Malaga, Madril, Girona, Donostia, Kordoba, Kanariak, Camp de Tarragona, Bartzelona eta Marseillako entitateek eta handituz joan da, indarrak batzeko eta lurralde hauen turistizazio-prozesuekin ahots kritikoa pizteko helburuarekin. Oinarritu da hausnarketarako eta elkarrengandik ikasteko topaketetan eta Turismoaren Nazioarteko Eguna erreferentziatzat hartuta antolatu diren ekintza koordinatuetan.
Pandemiak ezarritako parentesiaren ondoren, SET sarea berraktibatu egin da turismo masiboa pandemia aurreko garaikoa parekatu, gainditu eta bertsio kaltegarriago batera heldu delako. Sektore pribatuak lanpostuei buruzko ohiko xantaia zinikoa muturrera eramaten duen bitartean, eta eredu ekonomikoak birplanteatzeko eta dibertsifikatzeko diskurtsoetatik urrun, tokiko administrazioek eta estatu-gobernuek baliabide publiko ugari bideratu dituzte turismoan aritzen diren enpresetara (ostatua eta garraioa); nahiz eta horietako askok milioika euroko etekinak dituzten multinazional handiak izan, kalte sozial, ekonomiko eta ingurumenekoak eragiten dituztenak.
Aldi berean, pandemiaren ondorioz, tokiko administrazioek ostalaritza sektoreak hiri-espazioaren okupazioa handitzea erraztu dute. Behin-behinekoak behar zuten neurri horiek higiene arrazoiekin justifikatu zituzten, baina, kasu gehienetan, ez dira lehengoratzen ari osasun-arriskuak murriztu direnean. Kudeaketa pribatuaren pean dagoen hiri-espazioaren hazkundeak (adb, taberna eta jatetxeetako terrazak) hiri-espazioaren merkantilizazioa eta eguneroko bizi-baldintzetan (zarata, mugikortasuna…) eragiten du.
Uda honetan turismo masiboaren itzulera ikusi dugu, kasu batzuetan estatistikoki covid aurreko aldira hurbiltzen dena, eta beste batzuetan argi eta garbi gainditzen duena. Horrek berraktibatu eta larriagotu egiten ditu bizilagunen bazterketa-prozesuak eta krisi ekonomikoak kolpatzen duen populazioaren esplotazio/prekarizazio-prozesuak.
Aldi berean, gurutzontzien trafikoa areagotzen da, eta azpiegitura handiak handitzeko proiektuei berrekiten zaie, greenwashing erretorika bat gehituz, bizi dugun krisi sistemikoa planetarentzat mehatxu larria ez balitz bezala, moda bat baizik. Administrazio publikoak zein sektore pribatuak “garapen jasangarria”, “Trantsizio ekologikoa” edo “teknologia berdea” bezalako terminoak erabiltzen dituzte azaletik eta zentzurik gabe, eta ez dute amore ematen, nahiz eta ebidentziek dioten jarduera turistikoak kolonizatutako lurralde eta hirien gizarte-, kultura- eta ingurumen-beharrekin bat datozen ekoizpen-ereduetarantz dibertsifikatzea eta jarduera turistikoaren desazkundea dela jasangarritasunera heltzeko bide bakarra. Krisi klimatiko ukaezina agenda politiko guztietan agertzen da, baina modu isolatuan eta gainerako politiketatik kanpo. Eredu estraktibista bati jarraitzen diote, gerrek eta aurrekaririk gabeko energia-krisiaren etorrerak larriagotutako testuinguru globalean.
Horregatik guztiagatik, SET sareak berriro aukeratu du Turismoaren Nazioarteko Egunaren data sinbolikoa, lobby eta administrazio publikoek errekor berriak ospatzeko eta sektorearen aurpegia garbitzeko erabiltzen dutena. Horrela, WORLD TOURISM DAY = COLLAPSE TOURISM DAY lelopean, irailaren 27an, asteartea, Europa Hegoaldeko hainbat tokitan ekintzak egingo dira, honako hauek salatzeko asmoz:
Horren guztiaren aurrean, SET sareko hiriek eta lurraldeek, entitateekin eta eremu horietako gizartearekin batera, beste behin bat egiten dute honako hau eskatzeko:
SET. Turistifikazioaren aurrean dauden Europa hegoaldeko hirien sarea