EKIMENAK

Mikel Agirre (The Guardian)

San Sebastián is already under strain from overtourism. With Allen shooting a film here, the city could become a victim of its success

Summertime in San Sebastián rekindled the annual debate about the strains created by excessive tourism. This year, though, residents of the Basque provincial capital have also had to put up with our city being turned into the latest Woody Allen film set. The movie, Rifkin’s Festival, is about a couple who fall in love while in town for the San Sebastián film festival, drawing on the annual event (this year’s begins on 20 September) as the backdrop to a romantic comedy.

At a time when Allen is being shunned by many people in film, the veteran director has seemingly found a reliable ally in his Spanish partner Mediapro. The company ishandling the co-production and distribution of Rifkin’s Festival, just as it did with Allen’s previous movie endeavours Midnight in Paris and Vicky Cristina Barcelona, among others. Whatever the legitimacy of the #MeToo movement’s calls for an Allen artistic boycott, the impact his film could have on the urban fabric of the city is currently of greater concern to many of us in San Sebastián, a city which has been undergoing a metamorphosis since hosting the European capital of culture in 2016.

Allen’s relationship with the city goes back to 2004 when he premiered Melinda & Melinda at the city’s film festival. Allen was back in 2008 for the screening of Vicky Cristina Barcelona, which then became an inspiration for local and regional powers keen to promote the city and region.

So delighted was the council about Rifkin’s Festival that it threw an official reception at city hall to welcome the director on the eve of shooting. At a press conference beforehand Allen was enthusiastic about gracing the city, saying: “I’d like to convey to the world my view of San Sebastián the way I conveyed my view of Paris or New York to people.”

It is worth paying attention to these words since they epitomise the nature of the transaction here. The film – at least as far as the city fathers are concerned – isn’t just a touch of Hollywood glamour, it is a perfect means to get the city more deeply embedded on the global tourist map. Allen’s film represents a two-hour advertising slot to spur the arrival of further visitors and investors. My fear is that this film will show an image of San Sebastián via a series of cliches that are easily recognisable by a global audience, but which are completely detached from the local reality.

The movie aligns with a branding strategy that seeks to turn San Sebastián into an attractive location for large-scale film and audiovisual projects. The Spanish public deserve more transparency than they are currently getting about the tax burden this implies. At the very least it looks sensible to ask for more information about the role of public funding in such vast productions. Advertisement

My concern is about something else too, though: how the film is being used as a narrative weapon to promote San Sebastián’s enviable landscape, vibrant atmosphere and outstanding gastronomy, all of which will lure other big international events – film, jazz, food etc – which in turn keep fuelling the tourism juggernaut.

Tourism already musters the biggest share of local GDP and the tourist monoculture is prioritised under the guise of creating jobs and wealth; the red carpet rolled out to welcome any business connected to it. Yet, as the philosopher Marina Garcés points out, tourism is an extractive industry, commodifying common resources – neighbourhoods, squares and streets – and turning them into assets for private exploitation, while often dispossessing the people who give these spaces meaning by living in them. Entire neighbourhoods gentrify in order to host either the tourists or wealthier inhabitants.

Far from generating the expected prosperity, tourism may actually intensify what we call socio-spatial injustice. The marketing strategy being implemented in San Sebastián risks creating a vicious cycle of overtourism and downturn. The more it does to boost tourist numbers, the more overtourism threatens the authenticity of the space and thus downgrades the tourist experience. If the influx continues growing at the current pace, San Sebastián will be doomed to join a long list of destinations that are victims of their own success, such as Venice or Barcelona.

Local people are increasingly showing their dissatisfaction at increased rents and the expansion of the vacation rental market over regular housing. Ordinary shops are being replaced by handicrafts and souvenir stores, fancy bars and the like. The old town is the epicentre of tourist activity in San Sebastián, so anyone who lives near it is basically living in a theme park with the all the crowds, pollution and noise that brings.

Protests against mass tourism first erupted during the summer of 2017 and the movement keeps growing. These spontaneous demonstrations by people claiming the right to inhabit the city have helped broaden social awareness of the issue. This has in turn spurred the authorities to take action, with, for example, a tourist tax proposal, implicitly accepting that overtourism is a real problem for the city.

But San Sebastián is far from being an isolated case in risking economic depletion from mass tourism. Along with Venice, Barcelona, Lisbon, Palma de Mallorca and many other southern European cities, San Sebastián is now part of a network fighting for a more sustainable model of tourism and ultimately working for a perhaps surprising common goal: the opposite of growth.

https://www.theguardian.com/commentisfree/2019/sep/04/woody-allen-san-sebastian-film-overtourism

https://www.argia.eus/albistea/woody-allenen-filma-eta-donostiaren-turistifikazioa-eztabaidagai-the-guardian-egunkarian

Eihar Egaña (Irutxuloko Hitza)

Kontxako badiaren erdian, Donostiaren «marko konparaezina» osatzen duen elementuetako bat da. Nork ez du ezagutzen? Nor ez da joan bertara itsasontzi zuri-urdinetan edo igeri? Han dago Donostiak duen itsasargietako bat; eta orain, udala eta Foru Aldundiaren ekimenez Cristina Iglesias artistak artelan bilakatuko du eraikina. Proiektuaren aurrekontua 1,4 miloi eurokoa izatea aurreikusi da; udalak 270.000ko inbertsioa egingo du eraikina egokitzeko eta Aldundiak, bere aldetik, 200.000 euro jarriko ditu.

Nire buruari galdetu diot, ea zer egiten duen interbentzio artistiko horrek uhartean; normalean, donostiarrak joaten dira hara, eta udako hilabete pare bat kenduta, ez dira asko izaten. Berehala konturatu naiz hor dagoela gakoa. Hiriko eta lurraldeko agintariek azken urteetan turismoa erakartzeari begira egin dituzte beren politika nagusiak, eta hau ez da salbuespena.

Udaberri honetan aurkeztu zituen Bizilagunekin plataformak hamasei proposamen deshazkunde turistikorantz. Horien artean dago balio ekologikoa duten guneak babestu eta zabaltzea. Santa Klara uharteak balio ekologiko nabarmena dauka. Animalia espezie berezien babesgune da. Besteak beste, han bizi da Urgulleko sugandila gisa ezagutzen den sugandila iberiarraren aldaera bat, eta arrautzak jartzeko edo atseden hartzeko gune gisa erabiltzen dute antxeta hankahoriek, ubarroi mottodunek, txenadek eta pottorroek. Irlak balio bat baldin badu, aberastasun natural horrek ematen diona da.

Arte-proiektuaren lanek baino gehiago, aurrekariak ikusita, izan ditzakeen bestelako eraginek sortzen didate kezka. Ez al zaie turistak irlara urte osoan eramatea bururatuko? Ez al dituzte hara joateko txalupen maiztasunak handituko? Ez al zaizkie gutxiegi irudituko irlan dauden azpiegiturak? Ez al dute denetariko azoka, gida eta iragarkien bidez uhartea promozionatuko? Azken urteetan entzundakoekin, imajina dezaket entzutea hiriarentzat garrantzitsua izango dela, nazioartean kokatuko gaituela, lanpostuak sortuko dituela… Betiko makuluak hiriaren azken txokoa ere salgai jartzea justifikatzeko.

Xarma berezia duen gure txoko hau bere bakartasunean eta basatasunean mantentzearen alde antolatu beharko ginateke donostiarrak, eta arriskuan jar dezakeenari garbi esan: utzi bakean uhartea!

https://irutxulo.hitza.eus/generoak/iritziak/santa-klara-bizirik/

Eihar Egaña (Gara)

Joan den uztailaren 4an “Sea Dream I” luxuzko kruzeroak Kontxako Badiaren sarreran geldialdia egitea albiste izan da. Hainbat argazkitan ikusi ahal izan dugu donostiarrok kruzeroa eta bertatik gure kaira turistak eramateko «taxi» deitutako txalupak. Baina gertaera ez da berria eta, are gutxiago, gure inguruko bi portu nagusiak (Pasaia eta Bilbo) kontuan hartzen baditugu. Zenbait komunikabidek kruzero horien bozgorailu eta publizista papera hartzen dute, informazio interesatua emanez: tripulazioari elkarrizketak, publierreportajeak… Kruzeroak jasotzea albiste pozgarria eta onuragarria balitz bezala kontatzen digute. Aurreko legealdian Gipuzkoako Foru Aldundiak bere turismo planean kruzeroei buruzko ekimenak txertatu zituen. Bere ezaugarri fisikoek suposatzen dituzten zailtasunen gainetik, Pasaiako portua kruzeroen ibilbidean sartzeko ahalegina etengabea izan zen: Santiago bidea itsasoz, kruzero txikien bitartez, egiteko proposamena, besteak beste.

Transport & Environment Europan mugikortasun jasangarriaren aldeko kanpainaren arabera, milioi bat kotxek bezala kutsatzen du horrelako itsasontzi batek. Sarri esan izan da kruzeroa ur gaineko herri bat dela; kontuan izan behar da sortzen duen zaborra eta poluzioa ez dela «herri» horretan geratzen, itsasoan, airean eta bisitatzen dituen lurraldeetan baizik. Turismo extraktiboaren forma adierazgarrienetako baten aurrean gaude. Kruzeroen bidez, promotore turistikoek lurraldeen ondare eta baliabide natural, kultural eta sozialak erabiltzen dituzte beren negoziorako eta lurralde horretan kaltea soilik uzten dute.

Turistifikazioaren aurrean aurkitzen diren Europa Hegoaldeko hirien SET sarean badira kruzeroen arazoa Donostialdeak eta euskal kostaldeak baino askoz eragin kaltegarri handiagoz jasaten duten hiri eta lurraldeak. Joan den irailean Lisboan egindako topaketa batzuetan, besteak beste, Lisboa, Bartzelona, Venezia eta Donostiako kideak elkartu ginen. Egun horietan esnatu eta bi kruzero erraldoi ikusten genituen parez pare. Kideek kruzeroen eraginak xehetasunez aletzeko aitzakia izan zen. Bartzelonan eta Venezian turistifikazioaren elementu nabarmen eta kaltegarrienetako bat bezala identifikatua daukate, horren erakusgarri “Stop Grandi Navi” eta “Stop Creuers” kanpainak. Bartzelonara egunero bost bat kruzero erraldoi iristen dira, tartean, Europako kruzerorik handienak (10.000 pertsona). Bidaiariei normalean otorduak eta zerbitzu gehienak itsasontzian bertan eskaintzen zaizkie eta hirian ematen duten denboran arrapaladan gune eta monumentu adierazgarrienak bisitatzen dituzte. Veneziako kideen esanetan, egunero bisitariekin biztanleak hirukoizten dituen hirian, San Marco plaza inguruan ohikoa omen da turistak gehiegizko turista kopuruaz kexatzen entzutea; horietako milaka kruzeroz heldutakoak dira. Azken hilabeteetan, gainera, bi istripu albiste izan dira Venezian, kruzeroekiko kontrakotasuna mahai gainean jarriz.

Gure lurraldeetako gobernariak behin eta berriro agertzen dira kalitatezko turismo jasangarriaren alde. Hitz potolo hauek kruzeroen kasuan erabiltzea guztiz okerra da. Lehen aipatu bezala, kruzeroak turismo forma kutsatzaile eta extraktiboa dira. Venezia, Bartzelona, Lisboa eta Kanaria uharteekin alderatuta, Donostiara heltzen zaizkigun itsasontziak txikiak dira eta bidaiari gutxi dituzte. Kalitatezkoak direla esango luke zenbaitek, “Sea Dreams I”-a bezalako luxuzko bidaiak ordaintzen dituzten turista aberatsak direlako. Jasangarritasun sozialaren aldetik kontuan izan behar da honelakoek inpaktu handia izan dezaketela gure hirian. Bertako biztanleriak baino errenta altuagoko bisitariak hirira etortzean donostiarrontzat aberastasuna sortzen dela dioen mitoaren aurka, errealitatea erakusten ari zaigu kontsumo prezioen igoera eta zenbait guneren esklusibizazioa eragiten dutela.

Bizilagunekin plataformatik hamasei proposamen aurkeztu ditugu udaberri honetan desazkunde turistikorantz iparrorratza jarrita. Gaur egun indarrean dagoen turismo ereduak Donostiako herritarroi sortzen dizkigun kalteak askotarikoak dira eta gero eta zailago egiten zaie ezkutatzea: etxebizitzaren prezioa, hiri-espazioaren okupazioa, kulturaren merkantilizazioa, gune naturalak arriskuan jartzea, lanpostu prekarioen ugaltzea, gertuko merkataritzaren itotzea… Dagoeneko ez da onargarria turismoaren hazkundea ospatu eta albiste pozgarri bezala kontatzea. “Deshazkunde turistikorantz” proposamenak bertan bizi garen eta bertan bizi nahi dugunon ikuspegitik egiten ditugu; gure bizi-baldintzak eta gure hirian bizi ahal izatea arriskuan ikusteak eraman gaitu honetara.

Garraioei dagokienez, lurraldeko mugikortasuna bertakoen beharren arabera diseinatu eta antolatu beharra aldarrikatzen dugu. Era berean, beharrezkoak ez diren azpiegitura handien eraikuntzaren kontra azaltzen gara (portu erraldoiak, metroaren pasantea…). Hazkundea ez diren alternatibak probatzeko unea heldu da, gutxi batzuek irabazi eta gehiengo batek galdu egiten duen joko honetaz nazkatuta. Gainera, gaur egun hainbeste orokortu den hipermugikortasunaren inguruan gizarte bezala egin beharreko hausnarketa bat zor diogu gure buruari. Egun hauetan Bartzelonan egiten ari diren Stay Grounded topaketan, aireportuen handitze eta biderkatzearen aurkako hamarka aktibista horretan jardungo dira, besteak beste.

Horregatik guztiagatik, argi ikusten dugu kruzeroak ez direla ez beharrezkoak ez onuragarriak gure inguruko portuetan. Bartzelona edo Veneziakoaren pareko arazorik ez dugunez, ez dezagun itxaron gertatu arte. Herritarrok mugak jartzen ez baditugu, etekin gose aseezina eta itsukeria larria dutenen artean atzerarakorik ez duen egoerara eraman gaitzakete. Donostian antolatzen ari gara, baina asko da egiteke dagoena. Pasaian ere badituzte kezkarako arrazoiak, badiaren berpizte ekonomikoaren irtenbide gisa turismoa eta kruzeroak proposatzen dituztenekin. Turistez gain, guregana kalte ekologiko eta sozialak ekartzen dituzten ontzi hauei ere ongi etorri esan behar diegula? Bai zera!

https://www.naiz.eus/eu/iritzia/articulos/kruzeroak-ere-ongi-etorri

Euskadi Irratiko Ekosfera programan desazkunde turismorantz BiziLagunEkin plataformak egiten dituen proposamenak aletu zituen Sheila Padronesek.